De Franse presidentskandidaten Marine Le Pen en Emmanuel Macron zijn elkaar verbaal in de haren gevlogen. In een verhit tv-debat, de laatste directe confrontatie voor de beslissende verkiezingsronde zondag, was de nationale veiligheid een belangrijk onderwerp. Een miljoenenpubliek zag de uitzending. De rechts-populistische Le Pen beschuldigde haar sociaal-liberale opponent ervan een watje te zijn en ‘achterover te leunen inzake de bestrijding van moslimterrorisme’.
“Je hebt totaal geen plan, maar bent lankmoedig als het gaat om islamitisch fundamentalisme. Je bent aan het wachten op een terroristische aanslag.”
De strijd gaat tussen de ‘onafhankelijke’ kandidaat Emmanuel Macron en de kandidaat van het Front National, Marine Le Pen. Achter deze confrontatie lijkt een nieuwe realiteit schuil te gaan – een andere verdeling van de politieke krachten dan die tussen links en rechts. Simpel gezegd kan men stellen dat er aan de ene kant (Macron) een politiek zonder grenzen en middelen bestaat, waarin Europese onderhandelingsprocessen alles regelen wat van essentieel belang is, een politiek waarin ‘openheid’ als beleid op zichzelf staat.
Aan de andere kant (Le Pen) worden de krachten gebundeld om een soort politiek van beperkte middelen te creëren, waarin (alleen) de belangen van het land zelf worden gediend. Voor Le Pen bestaat er alleen politieke legitimiteit door verantwoording af te leggen aan de mensen van een land. Deze tegenpool van de politiek van Macron gaat uit van het idee dat er geen andere, grotere, verantwoordelijke kaders zijn en dat volken nog steeds hét fundamentele politieke lichaam zijn in een moderne wereld.
Men kan in dat opzicht van een politieke constellatie spreken waarin een diffuser, uit elkaar gevallen liberalisme tegenover een hernieuwd liberalisme staat. In de laatste rond van de Franse presidentsverkiezingen botsen beiden alternatieven meer dan ooit met elkaar. De zogenaamd “onafhankelijke kandidaat” Macron lijkt een geïdealiseerde verpersoonlijking van de die gedroomde Europese openheid, valt overal te lezen. ‘Hij lijkt gewichtsloos’, en werd in de Duitse media omschreven als een ‘een winnaar van een talentenjacht’. Hij kan inmiddels rekenen op de sympathie van het hele politieke establishment in Frankrijk. Hij wordt als ‘een nieuwe Obama’ geprezen.
De zelfgenoegzamheid is pijnlijk te noemen. In Frankrijk geldt al ruim een jaar de noodtoestand en de groei van de overheidsschuld is een serieuze bedreiging van de economie, wordt gezegd. Het lichtvoetigheid van Macron heeft Le Pen duidelijk niet. Ze straalt ook geen triomfantelijkheid uit. Hoewel een stem op haar heus niet alleen arrogantie is, is de roep om een nationale koers toch vooral een ontsnappingsroute en geen overtuigde keuze. Veel Fransen zien namelijk niet hoe het economisch verder zou moeten zonder Europa. Het vereist moed om die beslissing te nemen, weten de Fransen.
