In 1774 werd het boek Die Leiden des jungen Werthers uitgebracht, geschreven door de toen nog onbekende rechtenstudent Johann Wilhelm von Goethe. Het zou een van de meest controversiële boeken van de 18e eeuw worden en had grote maatschappelijke implicaties. De briefroman vertelt het verhaal van de verliefde Werther die koste noch moeite spaart om zijn geliefde Lotte voor zich te winnen. Uiteindelijk lukt dat niet en ziet hij zichzelf genoodzaakt om zich van het leven te beroven.
De uitgave had een enorme maatschappelijke impact omdat veel jongeren zich vereenzelvigden met de Weltschmerz en het lot van de jonge Werther. Dit werd zo sterk gevoeld dat in heel Europa jonge mannen zich gingen gedragen en kleden als de jonge Werther. In verschillende plaatsen leidde het zelfs tot een grote golf zelfmoorden en werd het boek uit angst voor die Werther Fieber verboden in Italië en Denemarken.
Die Leiden des jungen Werther wordt door veel historici gezien als het startschot van een nieuwe stroming in de eeuw van de Verlichting: Sturm und Drang. In tegenstelling tot de idealen van de Verlichting waarin de rede als belangrijkste goed wordt gezien, is dat bij de Sturm und Drang juist het gevoel. De jongeren wilden breken met het oude stramien van de burgerlijke cultuur. Sociale en politiek vrijheid was dan ook van essentieel belang. Deze groep mensen zou later ook op de barricades staan voor liberté, égalité, fraternité en daarmee de politieke situatie in Europa op zijn kop zetten.
Een wijdverspreide jongerencultuur van 250 jaar geleden hoeft niet per definitie interessant te zijn voor het algemene publiek tenzij er nu nog een zekere relevantie is. Momenteel zien we namelijk dat er in Europa een groeiende groep mensen is die wil breken met de globalisering, zicht bedreigd voelt door de massa-immigratie en door het opheffen van de natiestaat de nationale identiteit ziet verdwijnen. Die groep mensen bestaat niet alleen uit de ‘losers of globalisation’ maar ook uit personen die vanuit het gevoel oordelen dat dit niet de juiste weg is. Wanneer men het idee heeft dat hun huidige situatie sterk aan het veranderen is, is het een logische reactie dat er wordt teruggegrepen op hoe men het vroeger had.
Wat zijn eigenlijk die Westerse waarden? Waar zijn die op gestoeld? Die vragen komen in steeds sterkere mate voor, ook bij onze jongerengeneratie. Door de vergrijzing, toenemende druk op onze verzorgingsstaat en verwachtte explosieve bevolkingsgroei in de rest van de wereld is het belangrijk dat mijn generatie hier mee bezig is.
Als we kijken naar de partijen die zich verzetten tegen het kosmopolitisme dan kunnen we constateren dat die vaak het grootste zijn onder jongeren. In de categorie 18 tot en met 24 jaar steunt iets minder dan 40% het Front National en in diezelfde categorie zou de PVV volgens opiniepeilers de grootste aanhang hebben. De jongerenafdeling van het Forum voor Democratie was binnen een week een van de groten in Nederland.
Ook bij de afgelopen Amerikaanse presidentsverkiezingen zagen we een jongerenbeweging opkomen die vooral bestond uit de masculiene alt-right-gemeenschap. Media die opereren vanuit het gedachtegoed van de alt-right-beweging als Breitbart en Infowars worden steeds vaker bezocht. Ook Youtube-pagina’s als The Rebel, Paul Joseph Watson en Milo Yiannopoulos trekken steeds meer kijkers. Dit alles bij elkaar opgeteld kan er worden geconcludeerd dat de mythe van de ‘tolerante’ millennial, die vooral een open en globalistisch wereldbeeld heeft, de prullenbak in kan.
Nu wil ik het wereldbeeld van de alt-right op geen enkele manier vergelijken met die van de Sturm und Drang of de Verlichting. De trend die ik wel waarneem is dat er in de nasleep van de extreme alt-right-beweging het conservatief en reactionair denken bezig is aan een opmars onder jongeren. Er is een verlangen naar een tijd die misschien idealistischer gemaakt is dan hij daadwerkelijk was maar toch beter lijkt dan het toekomstbeeld waar het Westen momenteel op afstevent.
Ik durf voor mijn rekening te nemen dat films als La La Land, The Great Gatsby en The Artist zo populair zijn puur omdat het een bepaald beeld van vroeger romantiseert en binnen bepaalde (achterhaalde) kaders opereert. In Nederland hoor je dat soort geluiden soms als Baudet spreekt over een ‘Europese renaissance’ of Wilders oproept tot een ‘patriottische lente’. Als de huidige ontwikkelingen zich voortzetten op het gebied van globalisering, immigratie en vervreemding van de eigen cultuur dan is het niet wachten óf er een nieuwe Leiden des jungen Werthers komt, maar wanneer.
