In de film Groundhog Day is de door Bill Murray vertolkte Phil Connors gedoemd om eindeloos dezelfde dag te (her)beleven. Op deze eindeloze dag wordt hij onder meer geterroriseerd door een bosmarmot die keer op keer uit zijn holletje komt kruipen om aan te kondigen dat de winter voorbij is. Na de verkiezingsoverwinning van Le Pen op Macron keek ik naar Pauw en ineens viel het me op: Alexander Pechtold heeft wel iets van die bosmarmot uit Groundhog Day.
Zoals die marmot elke dag weer op identieke wijze op een boomstronkje klautert om de lente aan te kondigen, zo zit Pechtold na elk verlies van ‘populistisch rechts’ op identieke wijze in een talkshow te verkondigen dat “de foute partij weliswaar verloren heeft, maar dat het wel zaak blijft de afgehaakte burger serieus te nemen.”
Zijn tv-optredens na het ‘verlies’ van de PVV bij de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen en na het verlies van Le Pen bij de Franse presidentsverkiezingen waren opvallend identiek. Bosmarmotje Pechtold kwam haastig de Europese lente aankondigen en pedant zijn zorgen uitspreken over rechts stemmende ‘achterblijvers’ die in een politieke winter dreigen te blijven ronddolen. Letterlijk zei hij in de uitzending van Pauw op 8 mei:
“En dat de uitdaging is [voor Macron], als er zoveel mensen ontevreden zijn, en op extremisme stemmen, en dat doen omdat ze een uitweg van hun problemen zoeken dit serieus moet worden genomen.”
Ik ga nu maar even voorbij aan de term ‘extremisme’, waar zijn gesprekspartner (de aan het Front National verbonden Patricia Chagnon) onmiddellijk aanstoot aan nam, en richt me op de frase ‘serieus nemen.’ Deze frase had ik namelijk tijdens de Nederlandse Tweede Kamerverkiezingen in diezelfde context óók al meerdere keren uit zijn mond horen komen en elke keer dacht ik: ‘U neemt die kiezer juist helemaal niet serieus’. In dezelfde ademtocht waarin Pechtold zegt dat hij rechtse kiezers serieus wil nemen verkondigt Pechtold consequent dat die kiezers een soort rancuneuze, ontevreden afgedwaalde schapen zijn.
Ik vermoed een vrij doorzichtige retorische truc achter deze consequente framing van de rechtste kiezer als een incapabele en nauwelijks toerekeningsvatbare idioot: je hoeft zijn mening juist niet meer serieus te nemen. Als je de ‘verkeerd’ stemmende burger werkelijk serieus neemt zou je zijn inhoudelijke kant van de zaak eens moeten proberen te belichten. Graag zou ik dan ook zien dat de Jeroen Pauws en de Mariëlle Tweebeeke’s een keertje actief reageerden als Bosmarmotje Pechtold zijn riedeltje over de ‘afgehaakte kiezer’ weer eens afdraait.
“Zou het niet zo kunnen zijn dat deze kiezers helemaal niet zijn afgehaakt”, zou Jeroen Pauw bijvoorbeeld eens kunnen vragen. “Zou het niet zo kunnen zijn dat ze juist bijzonder betrokken zijn bij hun land en vanuit hun eigen normen en waarden gewoon een andere politieke afweging hebben gemaakt? Dat ze bijvoorbeeld gewoon een nationale identiteit willen behouden of hun liberale, op rationaliteit gestoelde samenleving willen handhaven, dan wel veel liefde koesteren voor directe medemensen, gekoppeld aan een drang deze te beschermen tegen schier oncontroleerbare krachten als religieus fundamentalisme en beslissingsprocessen binnen de Europese Unie?”
Ik ben benieuwd hoe bosmarmotje Pechtold op dat soort vragen zou reageren. Ik vrees alleen dat hij dan zenuwachtig op zijn boomstronkje begint te kauwen, een paar keer verongelijkt het kopje schudt om daarna snel weer zijn holletje in te duiken.
