De Franse schrijfster Sidonie-Gabrielle Colette was de eerste vrouw die in Frankrijk een staatsbegrafenis kreeg. Dat was in 1954. Ondertussen zijn we 63 jaar verder en nog altijd wordt zij gekend en geëerd in Frankrijk.
Als vrouw heeft ze een onorthodoxe en vrije opvoeding gehad en dat tekent ook de rest van haar levensloop, die op z’n zachtst gezegd enigszins opmerkelijk genoemd kan worden voor de tijd waarover we het hebben: het eind van de 19e en het begin van de 20e eeuw. Zo laat ze zich scheiden van haar eerste echtgenoot nadat ze zijn ontrouw ontdekt en heeft ze vervolgens enige tijd een affaire met een vrouw, die ze niet onder stoelen of banken steekt, want ze kust haar minnares zelfs tijdens een variétévoorstelling waar ze allebei een rol in spelen.
De eerste keer dat ik mijn hoed verloor is een samenstelling van verschillende teksten die Colette geschreven heeft. Een groot deel ervan is nog nooit eerder in boekvorm gebundeld verschenen. Dat alleen maakt deze bundeling al de moeite van het lezen waard, want de literaire kwaliteit liegt er niet om. Zelfs voor een moderne lezer zijn Colettes teksten verrassend vlot geschreven en herkenbaar. Wat deze bundeling in het bijzonder zo speciaal maakt is dat er allerlei teksten zijn uitgekozen die qua thematiek bijzonder goed bij elkaar passen.
Het zijn teksten waarin Colette naar binnen kijkt en waarin de binnenwereld van haarzelf of haar personages centraal komt te staan. Hiermee wordt een uniek zelfportret gegeven van deze schrijfster en krijg je haar schrijverschap als lezer van een heel andere kant te zien. Het is een intiem beeld, van een schrijfster die in een tijd functioneerde waarin vrouwen gezien werden als inferieur. Desalniettemin trok zij zich daar niets van aan en volgde ze haar eigen pad, wat ook in deze bundel terugkomt. Een mooie toevoeging zijn bijvoorbeeld de journalistieke stukken die zij over de Eerste Wereldoorlog heeft geschreven, waarvoor zij ook daadwerkelijk naar het front is afgereisd. Het zijn vrouwen als Colette die de weg hebben gebaand voor vrouwen van vandaag de dag.
De beeldende manier waarop Colette over zelfs de meest eenvoudige zaken kan schrijven, een tuin in de Provence bijvoorbeeld, is een genot voor iedere lezer van literatuur. Iedere zin smaakt naar meer en is tegelijkertijd een prachtig afgerond geheel:
“Een van ons had rode dophei geplukt, een ander legde zich toe op het rapen van gevallen kastanjes, en nog een ander haalde haar handen open bij het oogsten van rozenbottels, waar bij ons thuis jam van werd gemaakt. De novemberzon zakte snel, maar daar dachten wij niet aan.”
Een dergelijke manier van schrijven neemt de lezer aan de hand door de bundel heen en zorgt ervoor dat de stukken ondanks de tijd die ondertussen sinds het schrijven ervan is verstreken toch nog goed leesbaar zijn. Hierdoor is het ook voor moderne lezers mogelijk om kennis te maken met het oeuvre van Colette en ook haar meer eenzelvige en introverte kant te leren kennen.
Colette – De eerste keer dat ik mijn hoed verloor. De Arbeiderspers, Amsterdam. 359 blz, €26,99.
