Een nieuwe president van Frankrijk heeft de mogelijkheid meteen parlementsverkiezingen uit te schrijven, om zich daarmee een basis in het parlement -de Assemblée Nationale- te verschaffen, als hij die nog niet had. Zoals Emmanuel Macron, die partijloos was en daarom geen officiële steun had uit het parlement. Om dat euvel te verhelpen had hij zijn eigen partij opgericht: REM, Républicains en Marche, Republikeinen Voorwaarts, Republikeinen Op Weg, Vooruit, of hoe je het wilt vertalen.
Eurofiel Macron lijkt met deze partij op een overweldigende meerderheid af te stevenen in de Assemblée. Rutte, Pechtold en de voltallige EU bovenbazen zijn de vlaggetjes al aan het uithangen: het overgrote deel van de Franse kiezers stemt blijkbaar pro-EU, dat ziet er goed uit voor alle weg-met-ons gekkies.
Gelukkig had ik een calculatortje bij de hand. Tijd voor wat realiteitszin.
Frankrijk is opgedeeld in 577 kiesdistricten, in ieder daarvan wordt een parlementslid gekozen. Als iemand meer dan 50 procent in zijn of haar district haalde in de eerste ronde, afgelopen zondag, was hij of zij meteen gekozen. In andere districten moeten de twee koplopers het uitvechten in een tweede ronde, aanstaande zondag. Het is hetzelfde systeem als in Engeland, behalve die tweede ronde.
Even een gedachte-experimentje: met dit districtenstelsel is het voor één partij mogelijk om met 51 procent van de uitgebrachte stemmen 100 procent van de zetels te halen, als ze die 51 procent maar in ieder district halen. Er zijn natuurlijk altijd minder uitgebrachte stemmen dan beschikbare stemmen.
In Frankrijk wordt al ironisch gesproken over ‘Abstention En Marche‘, onthouding voorwaarts, omdat er in de eerste ronde van deze parlementsverkiezingen nog nooit zo weinig mensen gebruik hebben gemaakt van hun stemrecht, namelijk 48 procent.
Ik theoretiseer even door: 51 procent van 48 procent (= ruim 24 procent) kán genoeg zijn om 100 procent van de zetels te krijgen, in het alleen theoretisch mogelijke geval dat je die 51 procent in ieder district haalt. Met andere woorden: als maar 48 procent gaat stemmen, is met ruim 24 procent van het electoraat achter je een Noord Koreaanse zetelverdeling binnen bereik. Dat is nou precies één van de tekortkomingen van dit systeem.
In Engeland is het nog erger, omdat je daar alleen maar de beste score in de eerste en enige ronde nodig hebt om op het pluche te raken. Met kandidaten van vier partijen heb je theoretisch aan 26 procent genoeg, als de anderen 25, 25 en 24 procent halen. 26 procent van 48 procent -stel even dat er in Engeland net zoveel mensen waren gaan stemmen als nu in Frankrijk-, dat is ruim 12 procent van de beschikbare stemmen, theoretisch genoeg voor 100 procent van de zetels, stel dat je die 26 procent precies overal haalt.
En in Engeland that is, en puur theoretisch. Er is zeg maar evenveel kans op deze gang van zaken als op een behoorlijke prijs in de Staatsloterij: bijna nul.
De partij van Macron heeft ruim 7 miljoen van de beschikbare 47 miljoen stemmen behaald in de eerste ronde: 14,8 procent. Het zou goed kunnen dat ze daarmee via de tweede ronde 400 van de 577 zetels in de Assemblée Nationale binnen halen. Dat is toch wel iets om even stil van te worden, al zullen de juichaapjes van de NOS hier niet snel bij stilstaan.
Engeland en Frankrijk zijn bepaald geen achterlijke landen, wat is het idee achter hun kiesstelsel? Simpel. Bij ons heten de Kamerleden -net als bij hen- ook wel ‘volksvertegenwoordigers’, maar wie vertegenwoordigen ze eigenlijk? Die vraag hoef je niet te stellen in het districtenstelsel, daar vertegenwoordigt een Kamerlid zijn district. Zijn eigen mensen kunnen hem wegjorissen bij de volgende verkiezingen, als ze vinden dat hun belangen niet goed of onvoldoende werden behartigd. Dat is andere koek dan die gratuite zooi bij ons, waar nooit iemand voor iets verantwoordelijkheid neemt, of ter verantwoording kan worden geroepen.
Stel je nu eens voor dat Timmermans of Rutte, als ze straks glimmend van plezier hun felicitaties voor eurofiel Macron uitspreken, eraan toe zou voegen: wel jammer dat je niet verder kwam dan steun van 14,8 procent van het Franse electoraat…
Zou dat niet leuk zijn? Helaas.
Nog even het andere nieuws aangaande deze verkiezingen: de Socialistische Partij is bijna weggevaagd uit de Assemblée, terwijl ze daar een absolute meerderheid had. Je kunt dat ook zo zien: de partij REM van Macron is in zekere zin niet veel meer dan de socialisten 2.0. Macron was ooit socialist, hij was minister in het socialistische kabinet van de socialist Hollande, die hem ook nog eens een stevig handje hielp om de verkiezingen te winnen. Een reeks socialistische mastodonten uit de Assemblée zijn niet door de eerste ronde gekomen en kunnen met retraite, misschien was dat nu juist de bedoeling.
Tenslotte, het Front National zal op hooguit drie of vier van de 577 zetels uitkomen, met in de eerste ronde 13 procent van de stemmen. Marine Le Pen haalde 46 procentin de eerste ronde in haar district in Pas-de-Calais, te weinig om een tweede ronde te vermijden, maar genoeg om vrij zeker te zijn van een zetel in het parlement. Een schrale troost.
