Begin juli is het zover: dan vindt de jaarlijkse journalistenreis van het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) plaats. Uw verslaggever is een van de twintig gelukkigen die met het CIDI naar Israël en de Westbank gaat. Een serieuze reis vraagt natuurlijk een serieuze voorbereiding. En dus komen de journalisten vooraf twee keer bijeen om zich bij te laten praten over de situatie in het Midden Oosten. Dinsdagavond waren ze bij een lezing voor CIDI-leden in het Compagnietheater in Amsterdam. Hier sprak de bekende Arabisch-Israëlische journalist Khaled Abu Toameh.
We leren deze avond over de redenen waarom er maar geen vrede komt tussen Israël en de Palestijnen. Er zijn volgens Khaled heel veel redenen dat het vredesproces mislukt, maar twee ervan zijn verreweg het belangrijkst: het Palestijnse leiderschap en het Palestijnse onderwijs. Die staan deze avond dan ook centraal. Of Khaleds verhaal helemaal nieuw is, is niet helemaal duidelijk. Een journalist fluistert halverwege dat wat Khaled te melden heeft allemaal wel bekend is, maar uw verslaggever heeft zo’n kennisachterstand dat het hem toch weet te boeien.
De eerste structurele reden voor het mislukte vredesproces is volgens Khaled het leiderschap aan Palestijnse zijde. Israël is bereid concessies te doen aan de Palestijnen in ruil voor vrede. Israël heeft ook laten zien daar ver in te willen gaan. In feite worden de eisen van de Palestijnen door Israël voor het grootste deel ingewilligd. Het probleem is volgens Khaled dat de Palestijnen zelf geen concessies doen omdat een compromis door hen wordt gezien als een nederlaag. Palestijnen staan alleen achter een deal als ze zelf geen enkele concessie hoeven te doen.
En dus kan premier Netanyahu aanbieden om 99 procent van de Palestijnse eisen in te willigen: zij zullen blijven weigeren om tot een vergelijk te komen. Volgens Khaled is er nog nooit een Palestijnse leider geweest die in het Arabisch voor een Arabisch publiek heeft gezegd dat Israël mag blijven bestaan en dat er een compromis gesloten moet worden. De Palestijnen hebben hun leider Abbas – en in het verleden Arafat – nooit een mandaat gegeven om zo’n compromis te sluiten. Abbas zou bovendien helemaal niet in staat zijn een vredesafspraak volledig uit te voeren.
De Palestijnse leiders hebben zichzelf gevangen in hun eigen retoriek, denkt Khaled. Er moet een deal komen waarbij de Palestijnen alles krijgen, waaronder terugkeer van alle Palestijnse vluchtelingen. Anders komt er helemaal geen deal. Daarmee komen we op de tweede structurele reden waarom het vredesproces volgens Khaled mislukt. Er is bij de Palestijnen geen onderwijs waarmee de bevolking wordt voorbereid op vrede. Israël wordt continu gedemoniseerd en zwart gemaakt. Dit maakt het onmogelijk voor de bevolking te gaan denken dat er ooit vrede zal komen. Minder negatieve aandacht voor Israël zou volgens Khaled al een hele vooruitgang zijn.
Feitelijk zijn er naast Israël niet één maar twee Palestijnse staten: die in Gaza van Hamas en die in de Westbank van de PLO. Met de PLO wordt onder andere op veiligheidsgebied samengewerkt, al is diezelfde PLO dagelijks bezig te ageren tegen Israël. Hamas maakt er in Gaza een nog grotere puinhoop van. De situatie zit muurvast: het is bijvoorbeeld geen optie Hamas uit Gaza te verdrijven, denkt Khaled, want het is onduidelijk wat er dan voor in de plaats komt. Dat kan weleens erger zijn. Militair kan Israël Hamas makkelijk verslaan, maar Hamas verzwakken is verstandiger.
Alle buurlanden van Israël zijn even eng, meldt Khaled. Het is vijftig jaar na de Zesdaagse Oorlog geen optie om terug te gaan naar de grenzen van 1967. Dat zou zelfmoord van Israël betekenen. Tekenen van zwakte zoals terugtrekking uit de bezette gebieden leveren alleen maar meer geweld op. Zo was de terugtrekking uit Gaza voor veel Palestijnen het bewijs dat Israëli’s nog verder verdreven kunnen worden. Onder de huidige omstandigheden moet Israël alle stappen die ze zet behoedzaam zetten en komt er geen vrede omdat er niet aan simpele basisvoorwaarden is voldaan.
Khaled meldt dat PLO en Hamas weten dat dit de feiten zijn en dat zij het vervelend vinden dat hij deze verspreidt. Een man in het publiek wil weten waarom het beeld in de Westerse media zo anders is. Volgens Khaled hebben veel Westerse journalisten weinig kennis van het conflict, komen ze binnen met het idee dat Israël de foute partij is en laten ze zich door Palestijnse PR inpakken. Westerse journalisten steunen de underdog en dat zijn in dit geval de Palestijnen.
Of de CIDI-journalistenreis ervoor gaat zorgen dat de twintig deelnemers wel een goed beeld krijgen van het conflict, gaan we de komende weken zien.
Chris Aalberts – Binnenkort op TPO: een live verslag vanuit Israël en de Westbank
