U wist het misschien nog niet, maar TPO’s adjunct-hoofdredacteur Bas Paternotte kan de toekomst voorspellen. In april kreeg uw verslaggever een mailing over de CIDI-journalistenreis naar Israël. De eerste gedachte die in uw verslaggever opkwam was: “Wat moet ik daarmee? Het CIDI is toch niet onafhankelijk?” En dus vroeg uw verslaggever aan Paternotte wat hij ervan dacht. Zijn antwoord was: “Je krijgt in ieder geval het verwijt vanuit links-extremistische/islam hoek dat je een zionistenknecht bent als je aan zoiets meedoet.” Gelukkig kan uw verslaggever daar wel mee leven.
En dus meldde hij zich aan, ging naar twee introductieavonden en las boeken. Uit die boeken blijkt precies wat je met een beetje kritisch nadenken al weet en wat het CIDI zelf in haar eigen introductiebijeenkomst meldde, waarschijnlijk omdat het zo ontzettend voor de hand ligt: er is geen eenduidige waarheid over het conflict tussen Israël en de Palestijnen. Er zijn ontzettend veel dingen gebeurd en je kunt die op heel veel verschillende manieren bekijken, wegen en evalueren. Je ziet dat in wetenschappelijke boeken over het conflict terug.
Vandaar de titel van het stuk van dinsdag: “Feiten bestaan eigenlijk niet”. Daar was RTL Nieuws-correspondent Olaf Koens al om uw verslaggever de les te lezen: “Pro-tip: Ga niet op gesponsorde journalistenreis”, twitterde hij. En hij voegde nog even toe: “PS. Feiten bestaan. Echt waar.” In een reply zegt hij dat je als journalist zelf je ticket moet betalen.
Laten we het hufterigheid noemen. Je bent correspondent bij RTL en hebt honderdduizend volgers, dus dan kun je wel even iemand die niet bekend is te kakken zetten als dom en partijdig. Natuurlijk zonder zelf iets gelezen te hebben want er staat nergens dat feiten echt niet bestaan, bedenkingen bij die persreis had uw verslaggever al en een eigen bijdrage is er ook. Maar wat maakt het allemaal uit als je voor RTL werkt, nietwaar? Want Olaf lunchte vorig jaar tijdens de CIDI-reis met de deelnemers. Nu roept hij dat die reis niet deugt. Koens is gelukkig in goed gezelschap want zijn RTL-voorganger Roel Geeraedts schoof ook meerdere keren bij een groep van het CIDI aan.
Rena Netjes heeft ook al een mening: “Je laten betalen door een lobby club. Dat is nog een onafhankelijke journalistiek!” twitterde ze. Ook Rena hoeft geen stukken te lezen om allerlei vage beschuldigingen de wereld in te mogen twitteren.
De vraag is waarom er eigenlijk zoveel kritiek is op deze reis. Iedere deelnemer weet dat het CIDI een mening over Israël heeft. De kans dat we de hele week worden doodgegooid met Palestijnen die het bestaansrecht van Israël betwisten is niet zo groot. We leren een perspectief op het conflict kennen. Wat we te weten komen over de Palestijnse zijde, is niet helemaal duidelijk, maar Hamas staat wel op het programma. Maar belangrijker: niemand zegt dat deze reis “de waarheid” oplevert. Journalisten krijgen sowieso de hele dag partijdige informatie op hun bord.
Deze reis kan niet los worden gezien van journalistieke budgetten. Die zijn tegenwoordig minimaal. De meeste media hebben geen geld om hun redacteuren een week betaald naar Israël te sturen. Maar de vraag is of het probleem van deze reis het geld is. Want nee Olaf Koens, als het CIDI de kostprijs had gevraagd was ondergetekende ook meegegaan. De waarde is natuurlijk dat het onmogelijk is mensen lokaal te spreken te krijgen als je – zoals ondergetekende – daar geen netwerk hebt. Het compromis is dat de keuze van de sprekers aan het CIDI is.
Zo komen we op een rare paradox. Niemand zegt dat de CIDI-reis alle perspectieven op het conflict laat zien, maar de reis levert nog steeds inzichten op, zeker als je als verslaggever je kritische bril ophoudt. De kans dat je na afloop het conflict beter begrijpt dan eerst, is groot. Dat is winst, op voorwaarde dat de deelnemers transparant maken dat ze meegingen. Als diezelfde journalisten dan ook nog meegaan met een concurrerende reis door Gaza, is het helemaal perfect. Die reis bestaat niet, maar uw verslaggever zich er graag voor aan (ook als ik zelf moet betalen, Olaf Koens).
Het probleem laat zich raden: correspondenten worden steeds vaker wegbezuinigd of vervangen door journalisten die tijdelijk naar een gebied gaan om een verhaal te maken. Zulke “parachute-journalisten” zijn immers goedkoper. Het CIDI werkt met deze reis – vermoedelijk onbedoeld – aan deze trend mee. Om als correspondent uniek te blijven, is het beter als geen enkele journalist zich in jouw gebied verdiept. Wat vervelend nou dat allerlei journalisten interesse hebben in wat er in Israël gebeurt. Misschien gaan ze er nog wel eens wat over schrijven.
Organiseert u een journalistenreis door Gaza? Mail uw verslaggever. Hij laat zich graag fêteren, maar desnoods betaalt hij de boel zelf.
