Het is oorlog. Media staan onder druk. Het is niet de oorlog waar u aan dacht, maar oorlog binnen het medialandschap hier en wereldwijd. De online media zijn geen onbeduidende te negeren blogjes meer, Twitter is volwassen – al weet het zich nauwelijks te bedruipen – en de burger heeft een enorme keuzevrijheid in het vergaren van nieuws en opinie. We waren misschien gewend dat het nieuws via een stinkende krant ‘s morgens door de brievenbus werd gegooid en ‘s avonds via een lineaire bron op een vast tijdstip werd meegedeeld, dat is definitief voorbij.
Door online nieuwsmedia te volgen verviel de controle door journalisten en denkers, beschouwers en intellectuelen die er hun reflectie op gaven. Die reflectie is zelfs in handen gekomen van artiesten, zangers en allerlei circusfiguren die door populaire showprogramma’s kwamen bovendrijven. Sommigen probeerden zelfs het parlement te bereiken. Ik geloof niet dat Godfried Bomans, Harry Mulisch of Kees van Kooten ( die de teksten voor Wim Kan schreef ) die gooi ooit waagden. Hun werk en bespiegelingen haalden wel de vergaderzaal van de Tweede Kamer en het voltallige kabinet zat bevend in de zaal bij de Oudejaarsconference van Wim Kan. De lineaire tijd waarin de stem van Donald de Marcas Het Nieuws bracht met een natuurlijke autoriteit waar over geen correspondentie werd geduld is vervlogen. Nu moeten we het zelf maar uitzoeken.
Het huiswerk werd met kadaverdiscipline volbracht. Enkele vragen zou vader wel beantwoorden, maar veel vaker moest je de ladder op om de in het gelid wachtende soldaten van de encyclopedie boven in de boekenkast ( waarom altijd zo hoog?) te raadplegen. Google verpulverde de encyclopedie, de krant, de TV en de radio en ons veilige kleine wereldbeeld, zondags samengevat door de stem van G.B.J. Hiltermann. En dat is een zegen – op den duur. De journalistiek trilt op haar grondvesten. De dreun die het Internet uitdeelde is nog lang niet uitgewerkt bij de oude media. Het geld stroomde er weg tezamen met haar geloofwaardigheid. Salarissen voor goede journalistieke producten zijn schaars, want er wordt verlies gedraaid. De inkomsten vloeien weg naar Google, Facebook en andere buitenlandse uitgevers zodat er hier niets over blijft.
Op de publieke tribune in de gemeenteraad zit geen journalist meer. Een Raadslid vertelde mij onlangs hoe bizar het werkt: haar persberichten verschijnen 1:1 in het plaatselijke sufferdje. De controle is geheel verdwenen, wegbezuinigd. De strijd om de abonnee wordt gevoerd op leven en dood. Ook journalisten vechten elkaar onderling de tent uit, anderen houden zich juist koest om niet in de woelige rivier van opinie-oorlogen hun baas en contract te verliezen. Het is een vuile oorlog die journalisten onderling uitvechten. Twitter en Facebook zijn al aan het censureren. Google doet dat al geruime tijd en anders worden adverteerders van onwelgevallige collega’s gebeld of gratis advertenties geplaatst om broodroof te plegen uit naam van eenzijdig fatsoen. De meningen-oorlog is in volle hevigheid losgebrand want Donald de Marcas is met pensioen. Bronnen zijn voor Jan en Alleman te checken en het journalistieke gezag is door de mediaoorlog verpulverd. Maar in iedere oorlog worden innovaties gedaan, die, als de rook is verdwenen, voor nuttige nieuwe gezichtspunten zorgen.
Eén medium voor nieuws en achtergronden volstaat niet meer. Fact checking is onderdeel geworden van de nieuws- en achtergronden consument. Een behoorlijke schoolopleiding en gezond verstand maken dit ook mogelijk, maar doen wel een beroep op de moderne nieuwsconsument. Het vraagt meer van de consument maar biedt ook de mogelijkheid beter en sneller geïnformeerd te worden. De rol van de journalistiek moet natuurlijk wel terugveroverd worden. Onderzoeksjournalistiek is essentieel voor een democratie. Zeker nu het medialandschap in ons land gestaag in handen valt van investeerders die zich met de opinie gaan bemoeien, zoals topman van Mediahuis Geert Ysebaert. Mediastrateeg Marianne Zwagerman is druk in de weer het advertentiegeld dat wegstroomt naar buitenlandse mediagiganten via niet liberale EU-belasting terug te pakken. Zij begrijpt dat journalistiek de zuurstof van de democratie is. Tot die tijd zullen er nog journalisten vechtend over straat rollebollen tot hun brood op is en hun platforms overleden. Dat moet stoppen, snedige polemieken zijn het niet. Het is het gevecht om de opinie en de geloofwaardigheid. Die ligt daardoor te grabbel. De parlementaire pers gedraagt zich als makke schapen en groupies van de macht. Veel erger dan de ingedutte eenheidsworst van welgevalligheid en decadente luiheid die nu de democratie bewaakt moet het niet worden. Hup Marianne!
