“In de Engelstalige literaire wereld maken uitgevers steeds vaker gebruik van zogenoemde ‘sensitivity readers’. Zij controleren een manuscript op beledigend taalgebruik, stereotypes of anderszins onwenselijke inhoud. Wie dat doet, hangt af van het boek. Het kan een vrouw zijn, iemand met een donkere huidskleur, een homo, transgender of moslim. Het is in ieder geval nooit een witte heteroseksuele man.
De uitgeverij is voornemens vaker sensitivity readers in te schakelen. ‘Als een auteur over een minderheid schrijft waar hij of zij zelf geen deel van uitmaakt, kunnen stereotypes worden bevestigd’, zei Nathalia Dimambro van Seguinte tegen de Braziliaanse krant Folha de São Paulo. ‘We willen geen termen gebruiken die verkeerd geïnterpreteerd worden.’
In Amerika klinkt ook kritiek op het inzetten van sensitivity readers. Het zou verkapte censuur zijn, en het creatieve proces van schrijvers dwarsbomen. In Brazilië komt die discussie nu pas op gang, maar vooralsnog reageren schrijvers positief. ‘Het is goed dat schrijvers erop worden gewezen als ze machistisch of bevooroordeeld zijn’, zei de Braziliaanse schrijver Marcelino Freire. ‘Het scherpt onze zintuigen.'”
In 1984 van George Orwell werkt de hoofdpersoon op een afdeling die nieuwsarchieven met daarin ‘onwenselijke inhoud’ moet ‘omzetten’ naar aan de juiste aan nieuwspraak aangepaste opvattingen.
1984 is fictie.
Maar bij diverse uitgeverijen wereldwijd werken nu dus échte omzetters die literatuur aanpassen aan de juiste aan nieuwspraak aangepaste opvattingen: niet kwetsend, geen vooroordelen.
Geen ‘onwenselijke inhoud’. Let u op het woord ‘onwenselijk’. Vraag uzelf af wie bepaalt wat ‘onwenselijk’ is. Sterkte met het antwoord.
Dit vinden schrijvers dus prima. Dit vinden heel veel mensen dus normaal. Die uitgevers raken niet in paniek en schreeuwen moord en brand, nee, ze werken er gewillig aan mee. Zonder dat er massale protesten uitbreken, zonder dat media waarschuwen voor het einde van vrijheid, zonder dat men de opmars van onderdrukking onderkent.
Het wachten is nu op uitgeverijen die alle reeds uitgegeven literatuur ontdoen van ‘onwenselijke inhoud’ en met terugwerkende kracht de literatuur aanpassen aan de juiste vorm van nieuwspraak.
Dat kan nooit lang meer duren.
