Zomer, tijd voor een flinke lap tekst uit Qatar. Veel Qatari verklaren zich solidair met hun dictator door alhier hun vakantie door te brengen in plaats van London, Parijs of een besneeuwde helling in de Alpen (de dames en heren komen dan goed tot hun recht in hun pinguïn-outfits). Ook ik verspilde een midweek in de enorme winkelcentra hier om als brave expat mee te doen met ‘Koopt uitsluitende lokale waar’. Maar er was niets te vinden.
Eerder deze week stond ik in Doha in de lift met ene Sarkozy. Ik begreep de gestresste Security meteen wat beter, want dit is een Grote Vriend van de Grote Baas. Zo werken de Fransen stevig aan de wat stillere diplomatie, want dat de BuZa minister uit Frankrijk er ook is, zet geen zoden aan de dijk. Hij is immers een New Kid On the Block, benoemd door ene Macron die er voor de dames inderdaad uitziet om op te eten. Zeg nou zelf, als Aboutaleb hier in het geniep de financiering van een islamitisch centrum in Rotterdam de nek weet om te draaien, dan is Sarko toch vast en zeker tot veel groter spul in staat? Reciteert hij misschien ook wel uit het Grote Boek?
Sarko speelt in het meest recente succesverhaal van Qatar -het WK Voetbal 2022- een cruciale rol, dus deze hechte Al-Thani vriend trekt ook deze crisis wel vlot, zo is de gedachte. Of hij verkoopt ze nog wat wapenspul voor het geval Qatar de Gulf Cooperation Council verlaat: GCC Exodus, hier al tot ‘GEXIT’ afgekort. Die wapens vliegen af en aan, ook dankzij de Britten (Boris) en de Amerikanen (Rex). Over invliegen gesproken: de eerste vliegende koeien zijn binnen! De Holsteiners konden vanuit Boedapest meteen door naar onze Al Baladna farm. Nog 59 vluchten en dan is Qatar 4000 koeien rijker. Qatar, het Land van Melk en Gas.
Frankrijk vierde ‘Quatorze Juilliet‘, de dag waarop in 1789 de revolutie begon met het bestormen van de Bastille-gevangenis. Enfant terrible ‘Don’ Trump bleek in Parijs acte de présence te geven. De Don herdenkt ook het moment dat de Amerikanen zich in WOI mengden en laat de Britten daarbij even links liggen.
Een revolutie tekent zich heden ten dage ook af binnen de GCC, want twee dagen geleden bleek Qatar zelf zijn GCC-partners een ultimatum te stellen. Anders zou Qatar uit de GCC stappen. Is dat niet al gebeurd feitelijk, kan dit nog gelijmd worden? Wellicht wordt het wel als ‘straf zonder gezichtsverlies en wapengekletter’. Het zwarte Iran- en Erdogan-minnende schaap wordt verstoten, of doet dat zelf.
Qatar tekent zelfs geheel zelfstandig een voorgekookt Memorandum of Understanding met de US om het financieren van terrorisme tegen te gaan. Ik vraag me af of het helpt, maar doet goed voorbeeld volgen? Het lijkt Qatar weinig te interesseren, ‘Qatar is living large despite siege‘. Qatar lijkt zelfs sterker uit het mediageweld te komen en voert op dat de veel zakenlieden hun voordeel doen van de groei in global business ties. Tamim de Grote weet een Calimero-effect zonder weerga te realiseren met hulp van overbetaalde PR-vrienden. En Sarko. Uiteraard helpt het ‘lekken’ hier flink mee: ‘West has WikiLeaks, MiddleEast has GulfiLeaks‘.
We moesten hier brullen van het lachen toen Al Jazeera (AJ) op 11 juli kennelijk zendtijd over had en in Den Haag ene Mark Rutte in spijkerbroek, met koffiebeker en op gympen, in beeld bracht tijdens de Komkommertijd – Onderhandelingen. Politici in spijkerbroek worden hier niet serieus genomen. Net als de jaarlijkse promotie van Nederland als fietsland tijdens Koningsdag in Qatar slaat dit werkelijk nergens op, we krijgen het niet uitgelegd, gezichtsverlies alom en we zeggen maar ‘dat we uit Europa komen’ hoewel dat ook niet echt een pré is vandaag de dag. Tenzij…Step Vaessen door AJ speciaal wordt ingehuurd om Nederland belachelijk te maken, dan is het een job well-done!
We blijven nog even in het zieltogende Europa, dat hier als museum wordt beschouwd, uitgezonderd de investeringsmogelijkheden in hoofdstedelijk vastgoed, een voetbalclub of automerk. Die G20-vertoning in Hamburg wordt hier verslagen als een mislukte poging om een falend systeem op de been te houden. Lijkt de GCC wel.
In het Midden-Oosten gaat het leven ondertussen door en lijkt de geschiedenis zich te herhalen. En dan heb ik het niet over exact een jaar geleden toen op 15 juli in Turkije een coup tegen de eigenzinnige Erdogan, een zeer goede vriend van onze emir, werd afgewend. Wat het omduwen van regimes betreft is het niet bepaald Komkommertijd in het Midden-Oosten, het lijkt eerder Kommer en Kwel.
Overal? Nou behalve in Qatar naar het schijnt. Het lijkt wel of je de kolkende crisis hier gewoon een week of wat kunt laten sudderen, want wat is er nou feitelijk gebeurd na het laatste verslag? De NOS toverde recent tal van goednieuwsreportages over invliegende koeien, louterende bloemen, zieltogende kamelen en een solidariteitssong in Qatar uit haar thobe. Maar schijn bedriegt, als u stopt te geloven in toeval en bereid bent te denken in complotten die echt bestaan: it’s out there…
Even terug naar begin juli 2017. Vanuit mijn vakantiestek wachtte ik het aan Qatar gestelde ultimatum schoorvoetend af. Ik hoorde over een verhaal ‘dat de KLM in geval van nood tien vliegtuigen naar Qatar zou sturen en de Nederlandse gemeenschap zou komen ontzetten’. Iedereen weet dat daarmee de productie in Qatar vrijwel direct in zou storten, dus zo’n vaart zou het wel niet lopen. Er gebeurde niets. Alleen kom je hier in Doha nu ook Brexit-melk in de schappen tegen. O ja, en Sarko.
U weet dat Saoedi-Arabië, Bahrain, Egypte en de Verenigde Arabische Emiraten (het land dat volledig aan het gas van Qatar zit) voor een mislukte ‘all guns blazing‘-aanval in de pers hadden gekozen? Feit is echter dat vijftien van de negentien terroristen die 9/11 veroorzaakten een Saoedisch paspoort hadden, terwijl Qatar wordt beschuldigd van het mogelijk maken van terrorisme. Het ultimatum brokkelde meer en meer af terwijl Jan en Alleman zich luchtziek vlogen tussen de aanstichtende buurlanden en het alles ontkennende Qatar. We zagen Boris Johnson en zijn US-collega Rex Tillerson (deze is ook ex-CEO van ‘good old’ US gigant Exxon Mobile) om het kwaad te bezweren en een impasse te doorbreken die de Koeweitse bemiddelaars maar niet de baas lijken te (mogen) worden. Erdogan zag er trouwens afgetrokken uit bij de handshake op 10 juli met good-Oil Rex, maar is na de G20 linea recta op ‘stalemate tour’ gegaan om de Golfcrisis op te lossen.
De stand van zaken blijkt sinds 6 juli zodanig dat de ‘lijst van dertien eisen’ is afgezwakt tot feeërieke teksten en tal van gedeelde waarden die je zonder een keer knipogen prima kunt ondertekenen. Alleen trots en koppigheid staan elkaar de komende tijd wellicht nog in de weg voordat deze storm in een glas water kan overwaaien. Ik vroeg me af of en hoe dat kan; maar hier kan veel. Je kunt dit probleem alleen niet afkopen, alle betrokkenen zitten vrij goed bij kas. Qatar blijkt een eigen ultimatum te stellen waardoor zij eigenhandig uit de GCC kan treden. Case closed? Het lijkt een beetje op ene Erdogan die na het verbranden van al z’n schepen met Brussel ‘het heft in handen neemt en de Europese Unie te min vindt’.
Voorlopig geen wapens dus, maar woorden, veel in beeld vastgelegd en als mediaoffensief in mitrailleursalvo afgevuurd door het Qatarese Al Jazeera dat zijn naam als scherpschutter op doelen in den vreemde hoog te houden heeft. Kan het kleine Qatar alle fronten tegelijk bolwerken, bezwijkt zij onder verborgen krachten of blijkt de kersverse Saoedische kroonprins Mohammed bin Salman gewoonweg te ‘triggerhappy‘ te zijn geweest en loopt het met een sisser af? Bij de inland sea alhier pakten de Saudies eerder al zonder noemenswaardige slag of stoot een hap land weg en de Spaanse ambassadeur van Qatar deed recent al een boekje open over zijn vrees voor verdergaande militarisering van de relaties.
Ik had het er al over: complotten bestaan en toeval niet. Het kan geen toeval zijn dat precies vier jaar voordat de deadline van Qatar op 3 juli verliep in Egypte de militaire coup plaats vond. Het leek zo goed te gaan met eindelijk een democratische gekozen regering in 2013. ‘Take it easy, take a(l) SiSi‘, die slogan sloeg in Egypte in als een bom en dat hebben ze geweten, want zowel Caïro en Tunis konden het schudden en lijken vanaf die periode ver verwijderd te zijn van enige werkelijke democratisering. Egypte is ondertussen economisch volledig ingestort en de cijfers rondom de mensenrechten laten geen beter beeld zien. En het tierig gebruik van social media leidt meer dan eens tot gevangenschap.
Dagblad The Peninsula van 10 juli voedt ons zelfs met de gedachte dat de sponsors van die coups ook het gebeuren in Turkije een jaar geleden (15 juli, precies een jaar terug) en in het Qatar van vandaag de dag hebben aangezwengeld. En Qatar had een flink aandeel in het aanzwengelen van wat plaatsvond in Egypte via haar Midden oostelijke variant van de CNN, Al Jazeera; ‘It gave the Arab Spring a voice, through the reportage of Al Jazeera‘.
Eén van de dertien uitgelekte eisen (op zich niet zo vreemd om deze eisen openbaar te maken, maar ook dat was kennelijk weer een reden voor een beschuldiging en ontkenning over en weer) van de ‘Siege Boycot‘ die 3 juli afliep, is dan ook AJ te smoren. AJ geeft miljoenen Arabieren die in ondemocratische staatsstructuren leven een stem. En dat is een wapen op zich, zeker als die mensen zich steeds vaker gaan afvragen hoe het leven in een democratie zou zijn.
Aangegeven wordt dat hoe meer Saoedie Arabië, de VAE en Egypte proberen Qatar te beschuldigen van terroristensteun, hoe meer er aan henzelf blijft kleven. Even verderop wordt zelfs een Intern Saoedisch document (17 april 2017) aangehaald waaruit zou blijken dat Prins Bandar bin Sultan 1239 ter dood veroordeelden had losgelaten onder de voorwaarde ‘dat ze naar de jihad in Syria zouden gaan’. Oude tijden herleven, het lijkt op een kopie van het ‘terugschieten naar de vijand’ door Adolf H. aan de Poolse grens destijds.
Een onderliggend probleem lijkt erin te liggen dat een handvol familieclans in het Midden Oosten 60 procent bezitten van de olie die onze wereld rijk is en dan vergeet ik niet te vermelden dat we LNG (gas) ook voor het gemak onder deze noemer laten vallen. De onderliggende vraag is hoe een flinke hap van deze welvaart -ik kom het cijfer 2.8 triljoen dollar tegen- wordt verdeeld onder de 100.000 plus familieleden van de Saoedies die weinig hoeven te doen voor zeer veel ‘Royal Stipends‘ en hoeveel de Arab-communities er zelf van krijgen.
In een opiniestuk wordt ervoor gepleit om deze rijkdom aan te wenden aan de mensen in opkomende democratieën zodat broederschap met klinkende munt leidt tot verbetering van velen (meer vrijheid en gelijkheid) zonder dat er noodzaak is voor donorconferenties en Marshall-plans uit het Westen. Dat zou wat zijn zeg, maar het tegendeel is waar. Elk vrijheidsdenken wordt in de kiem gesmoord en vervangen voor een regime dat als haatbaarderig getypeerd wordt door de meeste lezers van dit stuk. Maar echt interessant en moraliserend is dat bovenstaand relaas deels gebaseerd is op een opinie in een dagblad dat ik kan lezen in Qatar. Ja, u leest het goed, gewoon in de dagelijkse propagandacourant van wakker Qatar. Geen roddel en achterklap, maar keiharde cijfers en feiten, bedoeld om onze aandacht te richten op de buren als aanstichters van veel –zo niet alle- kwaad.
Een analyse die je niet even eenvoudig op AJ uit de doeken doet, maar waar je echt even voor moet gaan zitten. Een opinie die onbestaanbaar zou zijn toen er nog geen siege/boycot was, dit soort teksten kwamen niet ter perse in Qatar.
Qatar lijkt met haar media-offensieven wel een beetje op de door haar bewonderde, vastberaden, in onnavolgbaar tempo boksende Mohammed Ali: ‘Float like a butterfly, sting like a Bee‘. Er is een keur aan onderwerpen, maar ik moet me hier beperken, ik leg er een drietal voor: persoonsverheerlijking, mensenrechten en de juridisering van een oninbare siege-schadeclaim.
Ik roerde het autostickerfetisjisme (mooi scrabblewoord hier op de compound) al aan. Het tot uitdrukking brengen van de intense steun van de bevolking van Qatar voor haar leider kent geen grenzen, de emmer loopt zelfs over. Alles wordt er aan gedaan om dictator Tamim onlosmakelijk te verbinden met Qatar. Zelfs een Qatarese racer toont op zijn duikkostuum in de oceaan nabij de Canarische Eilanden de populaire beeltenis van ‘Tamim Al Majd’ (‘Tamim de Glorieuze’, door mij afgekort tot TAM). Je wordt in het straatbeeld en op het werk doodgegooid met deze beeltenis en nu kalken zelfs hele legers aan buitenlandse arbeiders deze megagrote bilboards vol met hun ‘steunbetuigingen’. Wat een geweldig aanstormend enthousiasme voor de huidige dictator: het lijkt zelfs allemaal even spontaan. Het WC-eend gevoel bevliegt je nauwelijks meer als de ene Al Thani in de krant wordt opgevoerd om de steun aan diens gelijknamige familielid te tonen door middel van een ondertekening van een allejezusgrote afbeelding van z’n dictatoriale oom.
Maar we weten dat het eigenbelang is van iedereen hier, puur lijfsbehoud van volk, belangen en goed(eren). De vraag is alleen welke artiest of musicus het in zijn hoofd zou halen om ‘spontaan’ tot zo’n actie over te gaan in deze dictatuur. Stel je voor dat de emir zich niet zou kunnen vinden in de tekst van je liedje of de afbeelding toch iets té vindt? Het weerhoudt me er toch net van om zelf een eigenbedachte actie te beginnen namens de expats in Qatar. Ik dacht aan ‘Spouses bakken voor Tamim’. Hoe dan ook, zelfs Oredoo en Vodafone veranderen hun netwerknaam uit solidariteit voor de glorieuze emir in ‘TAM’. En ‘tam’ dat zijn ze, net makke schapen.
Ik mocht me al eerder verdiepen in de mensenrechten en dat leverde veel opzienbarends op. Deze rechten ‘vertaalt’ men hier in het algemeen graag naar eigen goed gebruik zodat je er internationaal weinig mee kan en het grote boek allesoverheersend is. Maar opeens schreeuwt Qatar uit elke minaret dat haar staat en onderdanen in alle mensrechtenschender die je maar kunt bedenken wordt gekrenkt: moord en brand in Qatar.
Het land roept de UN en de US Department of State op om de rechten van Gulf-burgers en charitatieve instellingen te beschermen. En dit gaat niet alleen over de naar later blijkt onwerkbare situatie waarin de boycot voor veel moeders, kinderen en werknemers dreigde uit te monden, dit verhaal wordt zo breed als mogelijk getrokken: Qatar steunt charitatief veel en openlijk en veel UN-gerelateerde zaken halen de krant. Misschien was dat al zo, ze gaan er nu opeens wel erg prat op. Het komt over als het beschimpen van de politie totdat je ze zelf broodnodig hebt. En jawel, zelfs een IOC-sportprogramma voor vluchtelingen is een donor darling midden juli: solidariteit en hoop verdienen het om benadrukt te worden.
Qatar heeft een heus Compensation Claims Committee benoemd om de schade in kaart te brengen die de siege heeft veroorzaakt. Deze commissie, ingezworen door de emir himself, is druk doende en brengt alle gevallen in kaart van private en publiekelijke ondernemingen en de vele individuen die gedupeerd zijn. Dit committee is permanent van aard en belooft zijn tanden ook na een mogelijke opheffing van de siege te laten zien.
Ook wordt door de commissie de eigen National Human Rights Commissie (NHRC) hartelijk bedankt voor de coördinatie tot dan toe. Dat wordt een gepeperde rekening waarvan het eindtotaal vast wordt weggestreept tegen het ‘revolutieleed’ dat AJ tijdens de Arabische Lente/Herfst in enkele landen heeft veroorzaakt.
We hadden het al over schapen. Nu behandel ik koeien en kamelen, want het recente NOS-bezoek moet toch wat zugabe hebben hier. U heeft er vast van gehoord: het betrof hier geen loopgravenverslag van de GCC-boycot. Dus geen verslaggever met een stevige helm op een mystiek balkon, maar gewoon Sander van der Hoorn zijn laatste klus. Het werd een constellatie van ‘inkoppertjes’ zonder scherpe kantjes.
De planning kon beter: ze kwamen het weekeinde voor de Eid, als het einde van de Ramadan hier, uiteraard, grotesk wordt gevierd en iedereen bij famille wil zijn, zeker in de huidige situatie. Vriendelijke chaos alom, in een vrij onwerkelijke situatie. Niet te filmen, zogezegd. Dit NOS-team liet zich niet inpakken maar moest ook roeien met de riemen die ze kreeg aangereikt. Als je daar in kunt sturen bepaal je feitelijk de nieuwsgaring.
Het werd dan ook een journalistiek treintje langs de nieuwste attracties. Men hoopte op een zeer onwaarschijnlijke date met een BuZa-minister en moesten het doen met onder meer een ‘steunsong’, bloemen, kamelen en in te vliegen koeien.
U heeft deze Qatar-promo kunnen meemaken als u (nog) afstemt op de NPO en geef ze eens ongelijk. Want wat kun je anders verwachten van een bloemenman die hier al decennia goede zaken doet, koeien die de melkboycot nog moeten gaan oplossen en huiliehuiliekamelen waarvan er veel het leven lieten door grenstreitereien door de Saudi’s? Pro Qatar, er leek geen andere boodschap op te tekenen. Tenzij je als journalist het tegengeluid gaat produceren. Nee toch, of is er opeens meer ruimte in Qatar?
Het is zomervakantie in Nederland. Opvallend veel gezinnen hier hebben Qatar voorgoed verlaten en zijn vervangen voor goedkopere, alleen gekomen hulptroepen met minder sterallures en vaak van een nationaliteit uit de B-categorie. Veel verhuiscontainers staan trouwens kennelijk nog in de haven vast, dat schijnt aan een computervirus bij de vervoerder te liggen. Waar nemen deze vertrekkende expats afscheid van? Van een stel meer of minder noodgedwongen vriendschappen die nadien zelden in stand blijven, omdat iedereen verder zwelgt in een volgende ‘expat assignment’ of terugkeert in het Vertrouwde, Benauwde Hout en de andere kant opkijkt en zwaait.
Suddert dit nog even door? Of neemt Qatar nu zelf het heft in handen en knipt zij de GCC-banden door? Wanneer gaan wij een GEXIT zien? De GCC komt hier al met al slechter uit als broederschap. De GCC speelt zichzelf uit elkaar en Qatar is -onbedoeld of niet- een bruggenhoofd geworden vol met nieuwe speeltjes waarmee alle Arabieren transparanter informatie tot zich kunnen nemen en een mening kunnen vormen over van alles en nog wat, behalve over Qatar zelf.
Scheiden doet lijden, maar ik vraag mij af of dit niet goed uitkomt voor een GCC lidstaat die met WK 2022 steeds anders zal gaan moeten opereren in de publieke opinie? Het zorgt in elk geval voor een inzichtelijker Midden-Oosten, waarbij je goed kunt zien wie als eerste schiet of beschimpt: zonnebrillen af en camera’s aan.
