De aanslagen in Barcelona in augustus 2017 doet het Westen weer opschrikken. Trump zei: “We have to know what’s going on.” Theresa May doet daartoe een poging tijdens haar speech op 4 juni 2017 naar aanleiding van de aanslag in Londen. Ze zei ondermeer: “It is an ideology that claims our Western values of freedom, democracy and human rights which are incompatible with the religion of Islam. It is an ideology that is a perversion of Islam, and perversion of the truth. Defeating this ideology is one of the great challenges of our time, but it cannot be defeated by military intervention alone. It will not be defeated through the maintenance of a permanent defensive counter-terrorism operation, however skilful its practitioners and leaders. It will only be defeated when we turn people’s minds away from this violence and make them understand that our values, pluralistic British values, are superior to anything offered by the preachers and supporters of hate.”
Waar Obama, Rutte, Merkel en Hollande opmerkten dat de aanslagen niets met de islam te maken hebben, plaatst May ze in het licht van botsende ‘values’, waardesystemen. Een waardesysteem is het samenhangend geheel van waarden van een individu, groep of samenleving. Een waardesysteem kan beschouwd worden als een zienswijze en manier van denken. Mensen ontlenen hun identiteit aan een waardesysteem.
Het maakt nogal een verschil of je stelt dat de aanslagplegers verwarde geesten of ‘lone wolfs’, zijn, of dat je zegt dat het deel uitmaakt van een afwijkend waardesysteem. De vraag resteert hoe aanslagen effectief te bestrijden zijn. May adviseert dat we moeten benadrukken dat ons waardesysteem superieur is. De vraag is of verstandig is. Het is al zo lang geprobeerd en de voortdurende aanslagen wijzen er op dat het Westen daarin niet succesvol is. Dat is niet vreemd. Arabisten leren ons dat de islam, ‘onderwerping’ betekenend, een sterk regulerend waardesysteem vertegenwoordigt, met dar al-salam (‘huis van vrede’) en dar al harb (huis van oorlog).
Mensen die vanuit dit strenge waardesysteem naar het ultiem liberale Westerse waardesysteem verhuizen ervaren de botsing tussen de twee systemen, leidend tot identiteitscrises die aan de basis staan van de aanslagen. Hoe is dit op te lossen? Dat kan door beide waardesystemen naar elkaar toe te laten neigen. Dat zou kunnen door het vigerende liberale systeem repressiever te maken en dat zien we nu gebeuren. Anderzijds zou het kunnen door het repressieve systeem liberaler te maken, maar dat lukt niet goed. Arabisten betogen dat reformatie van de islam van binnenuit, zoals het christendom gekend heeft, niet tot de mogelijkheden behoort, ondermeer door bedreiging van doodslag.
Arabisten die de islam bekritiseren zijn niet succesvol. Moslims onthalen kritiek vanuit een ander waardesysteem met schouderophalen en afschuw: “jullie zijn anders, jullie zitten in een ander waardesysteem, waarvan wij menen dat het niet superieur, maar inferieur is”. De waarheid is: er zijn twee verschillende waardesystemen en die zullen er blijven. Daar moeten autochtonen zich bij moeten neerleggen en het accepteren, of ze willen of niet. Al het geschrijf van arabisten, hoe goed ook bedoeld, is enkel voor eigen bühne, louter normbevestigend binnen het eigen waardesysteem. Overigens bestaat islamofobie niet. In een liberale samenleving moet alles en iedereen aan kritiek onderhevig kunnen zijn, mits het binnen de grenzen blijft van hetgeen grondwettelijk toegestaan is. Loof de heer dat in het christendom Reformatie (ik ben Luthers gedoopt) is doorgebroken.
Zonder dat hadden we nu nog mogelijk onder de Inquisitie geleefd. Ergo sum, moslims kunnen met het ene been goed functioneren binnen een democratische samenleving, maar het andere been blijft veel dieper in het hun systeem staan, waardoor de identiteitscrises en segregatie voortduren. De naaste omgeving van de aanslagplegers van Barcelona, jongens van 17 jaar, waren verbijsterd. “Ze gedroegen zich normaal, we merkten niets bijzonders aan ze. Ze gingen normaal gekleed”. Inderdaad beangstigend dat aanslagplegers geheel niet herkenbaar zijn. Dat heeft een psychologische verklaring. Het islamitisch waardesysteem is ze van kinds af aan via ouders en moskee bijgebracht en bevestigd via internet en islamitische school.
Het Westers waardesysteem is slechts oppervlakte. Voor de daders van 9/11 en zoveel anderen geldt idem. Dat is niet vreemd: ook autochtonen zijn van kinds af aan in een waardesysteem grootgebracht. Het heeft dus niets met discriminatie en achterstelling te maken. Het brein wordt heel vroeg als het ware geïmpregneerd. Gelukkig gaat het bij de meesten goed, maar bij sommigen treedt er een crisis op die een uitweg zoekt in een aanslag. Bovendien kunnen ze overal en te allen tijde toeslaan. Het is niet te beveiligen.
Het lijkt een veilige veronderstelling om aan te nemen dat een Europese variant van islam nimmer het licht zal zien. Na al die jaren is er geen enkel bewijs voor, eerder is het tegendeel het geval gelet op de insteek van de derde generatie. Op zich is dat geen probleem, ieder mag immers binnen het waardesysteem naar keuze leven. Waar het om gaat is dat het niet uitmondt in aanslagen. Naar mijn mening dient de identiteitsproblematiek, zo vroeg mogelijk bespreekbaar gemaakt te worden, met name op school. Negeer het niet. Probeer begrip op te brengen voor mogelijke problemen die zich bij allochtone jongeren voordoen. Praat er over. Het kan een basis bieden om ze tijdig te signaleren en te verhelpen. De beste optie is dat we er van bewust zijn dat we in verschillende systemen leven. Als men zich dat bewust is, accepteert over knelpunten praat, dan kan dat helpen en slachtoffers van aanslagen schelen.
Bovenstaand stukje heb ik NRC Handelsblad aangeboden ter plaatsing. Ik kreeg als antwoord: “Dank voor je bijdrage. We gaan deze niet meenemen: we willen ook aandacht aan andere onderwerpen besteden op onze pagina’s. Groeten! Rik Wassink” Opvallend is dat in NRC verslag wordt gedaan hoe de aanslag in Barcelona heeft plaatsgevonden, maar de krant laat na een analyse te geven waarom de aanslag plaatsvond.
In NRC werd terrorisme in verband gebracht met de makkelijke beschikbaarheid van bestelbusjes die voor terrorisme gebruikt worden. In dezelfde editie stond een algemeen stuk over terrorisme Er wordt in deze krant geen woord gerept over islam en evenmin over het waarom deze jongens tot deze abjecte daden zijn gekomen. En zo gaat het telkens: na een aanslag is er veel over het hoe, niets over het waarom. Bij NRC werken kiene mensen. Het probleem is naar mijn mening dus niet dat ze niet begrijpen wat er gaande is en hoe zaken in elkaar zitten, maar de problematiek wordt te delicaat en te confronterend gevonden om het in de krant aan te snijden. Het is een immens probleem voor de Westerse samenleving en media zwijgen. De aanslagplegers hadden de Sagrada Familia op de korrel. Als dat gelukt dan was de tragedie niet te overzien geweest. Maar media zwijgen. Waarom plaatst deze krant zich zo buiten de orde? NRC hoofdredacteur Vermeersch toucheert 3,5 ton bonus. Hij zal dat ongetwijfeld direct overmaken voor vluchtelingen. Traditioneel ‘links lullen, rechts vullen’.
Een vriend van mij, ging regelmatig naar de Helmondse moskee om met imam Aynelhayad te praten om over islam in Nederland te spreken. Wolf in schaapskleren, heeft contacten gehad met Atta blijkt nu. De krant staat er hier vol van. Ik kom niets van dat alles tegen in NRC (lees al meer dan 40 jaar de krant). Ik lees een NRC artikel van ‘nutty professor’ Tom Zwart “Moslims zijn bondgenoten in de strijd tegen jihadisme” waarin tot in het absurde vrijheid van meningsuiting van salafisten wordt doorgetrokken. Een crazy stuk. Ik constateer dat er niet alleen verschillende waardesystemen bestaan tussen moslims en niet-moslims, maar er is ook een schisma in de Nederlandse elite, naast elite en populisten. Het land is compleet verdeeld.
Het is om treurig van te worden. Kracht (‘weerbaarheid’ in terminologie van Cliteur) hebben we niet. Resteren 3 opties: 1. we islamiseren verder (Houellebecq, zie zijn boek ‘Soumission’) of 2. het wordt burgeroorlog. Beide opties zijn niet aanlokkelijk! Dan heb ik de voorkeur voor optie 3: leg je neer bij gescheiden en streng gecontroleerde circuits en ga veel praten. Klinisch psycholoog Prof Victor Lamme zegt terecht dat dialoog niet helpt. Ik geloof niet in dialoog om de ander te overtuigen, maar eerder voor wederzijds bewustzijn van ieders positie. Het wordt dan meer van: ik weet wie je bent, wat je identiteit is, je hebt daar recht op en ik wil je niet omturnen. Praten heeft dan een ‘early warning’ functie. En jij dient ook te weten wie wij zijn en waar wij recht op hebben: vreedzame coëxistentie. Meer is niet haalbaar. Uiteindelijk gaat het om macht, inderdaad ‘kracht”, zoals altijd. Dat zit in de natuur besloten. Als wij dat niet tonen dan gaan we ten onder, zoals de Romeinen.
