Bondskanselier Angela Merkel (CDU) straalde weinig uit in het ‘tv-duel’ zondagavond. SPD kandidaat Martin Schulz was zwak en onderdanig tegenover haar – en het was duidelijk te zien dat zij dat ook van hem verwachtte. Moeder en zoon, juf en leerling, meesteres en onderdaan. Geen moment wisselde die rolverdeling. Complimenten van Schulz werden verpakt als kritiek.
Ook haar toespraken en interviews laten dit zien. Merkel zegt niets onverwachts of polemisch, het is ingestudeerd en vooral onbeweeglijk. Hoe kan ze zich die dominante houding en status veroorloven, vroeg ik me af. Ze heeft geen grote wapenfeiten uit het verleden. Ze won nipt van Gerard Schröder in 2005, die zich impopulair had gemaakt met – de later heel succesvolle – arbeidsmarkthervormingen, waarna Merkel de SPD in een eeuwige omhelzing (of eigenlijk: houdgreep) nam, en de klassieke socialistische agenda in feite tot de hare maakte. Zoals we konden zien in het tv-duel, dat met een ‘duel’ niets te maken had.
In 2010 was er de financiële steun voor Griekenland waar Merkel de fundamentele beginselen van het Verdrag van Maastricht voor opzij schoof. In maart 2011 greep ze de ramp in Fukushima aan om zich terug te trekken uit kernenergie en bond ze de Duitse industrie aan een tijdschema voor de Energiewende (iets waar iedereen nu een beetje op terugkomt).
In juli 2015 kwam er vanwege Merkel opnieuw een akkoord met Griekenland, hoewel zelfs Minister van Financiën Wolfgang Schäuble er tegen was. Dit maakte duidelijk dat geen enkel land ooit de eurozone hoefde te verlaten wegens financieel wangedrag.
In de nacht van 4 op 5 september 2015 besloot ze zonder tussenkomst van de federale regering of het parlement tot opening van de Duitse grenzen, waarna in een paar maanden 1,2 miljoen vluchtelingen en illegale immigranten het land in kwamen. Pas met het sluiten van de Balkanroute in maart 2016 verminderde de toestroom. Op 27 juni 2017 verklaarde Merkel in een interview plotseling voor het “huwelijk voor iedereen” te zijn. Enkele dagen later al was het huwelijk als verbintenis tussen man en vrouw in Duitsland geschiedenis.
Op 14 augustus 2017 – in een interview – sprak Merkel ‘in principe’ over een verbod op de verbrandingsmoter. De kwakkelende auto-industrie staat hiermee ineens voor een enorme taak.
Wat opvalt aan dit alles is dat haar interesse nergens uitgaat naar Duitsland of de Duitsers zelf. Haar agenda is bovendien niet conceptueel – ze wacht gebeurtenissen af om een grote beslissing te nemen. Angela Merkel streeft naar een agenda die gericht op het overwinnen van de natie en de wereldmaatschappij.
Je kunt zeggen dat ze niets heeft tegen Duitsland en de Duitsers maar dat ze ook niet bijzonder bezorgd over het land en de mensen is. Merkel denkt in utopische beelden, haar ‘wereldverbeterprogramma’s’ zijn moreel gezien onpeilbaar want oneindig. Anderen moeten haar de beperkingen van haar beleid onder haar neus wrijven. De Duitse geschiedenis had zo bezien de afgelopen twaalf jaar heel anders kunnen lopen. Net als de toekomst.
Hier de 13 belangrijkste scènes (volgens Der Berliner Morgenpost) uit het tv-duel:
