Steun de verslaggeving van Chris Aalberts via crowdfundingplatform Voor de Kunst, voor meer verslaggeving over de Haagse en lokale politiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Doneer hier.
De Nederlandse bevolking groeit, maar in Den Helder is daar niet zoveel van te merken. Sterker nog: hier krimpt de bevolking en je merkt dat aan alles. Twintig jaar geleden maakte de gemeente zich nog druk of Den Helder onder de 60.000 inwoners uit zou komen. Inmiddels is die discussie behoorlijk achterhaald: in 2017 wonen er 56.000 mensen. De prognose laat zien dat in 2040 er nog maar 51.200 over zijn. De krimp gaat hier dus gestaag door, net als in andere delen van Nederland zoals Zuid-Limburg en Oost-Groningen. Wat kan de gemeente daar aan doen?
Den Helder was ooit de marinestad van Nederland, maar de marine biedt steeds minder mensen werk. Zo verdween er langzaam werkgelegenheid en kromp de bevolking ineen. “De gemeente heeft echt geen invloed op wat defensie doet,” foetert een raadslid. Volgens hem heeft de gemeente vaak het idee dat defensie te beïnvloeden is, maar dat blijkt in de praktijk onzin. Logisch nadenken maakt het moeilijk hem ongelijk te geven: er zijn goede redenen om de marine in stand te houden, maar de reden is nooit dat er voldoende werkgelegenheid moet zijn in Den Helder.
Krimp is een sluipend proces en het voltrekt zich zo langzaam, dat het maar moeilijk te observeren is. In Den Helder zie je het alleen als je weet hoe de stad er vroeger uitzag. Een voorbeeld. Toen Den Helder meer dan een eeuw geleden werd aangesloten op het spoor, kwam het eindstation vlakbij de dijk te liggen. Het spoor doorkruiste de hele stad. In 1958 legde men een stuk zuidelijker een nieuw station aan. Het oude spoorwegemplacement werd opgedoekt: geen trein meer door het centrum en een heel stuk nieuw land wat bebouwd kon worden. Wat deed men met dat stuk grond?
Er kwamen allerlei gebouwen: een politiebureau, een brandweerkazerne, een schouwburg en een bibliotheek. Er ontstonden wat pleinen en eromheen wat woningen. Het gebied bleef altijd vrij open. De laatste jaren werden veel van deze gebouwen vervangen. De bibliotheek en de schouwburg werden elders gehuisvest en de politie en brandweer kregen eveneens een nieuwe locatie. Daar zat Den Helder ineens met een groot stuk grond middenin de stad waarvan niemand enig idee had wat ermee te doen.
Huizen bouwen dan maar? Liever niet, want er zijn hier geen mensen om in die huizen te wonen. Toen had de gemeente een idee: een stadspark. Langzaam maar zeker wordt deze strook land omgetoverd tot park, al is het ruim tien jaar na de start nog steeds niet af. Hier noemen ambtenaren het “een bijzondere keuze”. Een enkeling memoreert dat het park weleens ergens een prijs won. De bomen staan namelijk scheef, hetgeen de harde Helderse wind moet symboliseren. “Foeilelijk” oordelen vrijwel alle raadsleden die je erover spreekt: “Bomen op een grasveld.”
Maar betere opties zijn er niet. Zo gaat het steeds. Middenin het centrum staat de oude Helderse V&D, die al voor het faillissement op de nominatie stond om dicht te gaan. Het megalomane pand is vijftig jaar geleden neergezet toen men de inwonersaantallen veel hoger inschatte dan ze ooit werden. Jarenlang was het wel te verhullen: de V&D werd kleiner en kleiner en het pand leger en leger. Op de tweede etage kwamen bejaardenwoningen. Maar nu V&D niet meer bestaat is er geen houden meer aan: er is een gat gevallen waarvan niemand nog weet hoe het op te vullen.
In Den Helder maakte de gemeente het ene plan na het andere om de binnenstad opnieuw te ontwikkelen. Lelijk of niet, er kwam een soort van park. Er werd iets gedaan aan de leegstand door het winkelcentrum te verkleinen. Maar de gemeente kan geen wonderen verrichten: er is middenin de stad gewoon te veel ruimte en als het gat van de ene failliete winkelketen eindelijk gevuld is, dient een volgende vertrokken winkel zich alweer aan. Als we de bevolkingsprognoses mogen geloven, gaat dat proces de komende twintig jaar – als nog eens ruim 5.000 mensen hier vertrekken – gewoon door.
“De gemeente Den Helder wordt gewoon slecht bestuurd”, houdt een adviseur van een van de lokale protestpartij me voor. Misschien is dat zo, maar de onderliggende trend is door de gemeente niet of nauwelijks te keren. Er zijn hier winkels, een station, een bioscoop, een zwembad en een schouwburg. De huizen zijn goedkoop. De enige reden om weg te blijven is dat dit een uithoek is zonder werk. De gemeente kan daar maar beperkt iets aan doen. Niet zo gek dus dat geen enkele lokale politicus hier op een visie op krimp is te betrappen. De gedachte is: “we hebben er toch geen invloed op”.
Dat is dus ook een les voor iedereen die over den gemeente klaagt. De vraag is of ze echt iets aan de oorzaken van problemen in hun gemeente kunnen doen. In Den Helder kunnen ze dat in ieder geval niet.
Steun de verslaggeving van Chris Aalberts via crowdfundingplatform Voor de Kunst, voor meer verslaggeving over de Haagse en lokale politiek in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van 2018. Doneer hier.
