U gaat nu doneren voor Chris Aalberts
Uw verslaggever is woensdagavond in New Babylon, een megalomaan gebouw naast Den Haag Centraal, waar de KNAW een bijeenkomst houdt over de EU. Nu zijn er in Den Haag heel vaak bijeenkomsten over de EU, maar dit is een bijzondere: de KNAW is immers de ‘Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen’. Dit moet dus wel een buitengewoon feitelijk en informatief evenement zijn. Maar zoals twijfelaars in de waarde van de wetenschap al dachten, gaat het vandaag niet alleen over de juiste feiten, maar ook over de juiste mening.
We worden welkom geheten door José van Dijck, een hoogleraar Mediastudies die tevens president van de KNAW is. Ze denkt dat we allemaal een kater hadden toen Donald Trump werd gekozen als president van de VS. Sinds dat ongelukkige moment is het allemaal alleen maar erger geworden, horen we: wetenschap wordt steeds vaker als een mening weggezet. José vergeet dat zij een halve minuut eerder alle aanleiding gaf te denken dat het bij KNAW om meningen in plaats van feiten draait. En gedurende de bijeenkomst wordt dat ook niet erg veel beter.
Deze bijeenkomst heet De nieuwe politiek van Europa. De niet-oplettende passant denkt dat dit gewoon een naampje is, maar het blijkt de titel van het nieuwe boek van Luuk van Middelaar, de eerste spreker. Eigenlijk zijn we dus bij Luuks boekpresentatie, maar dan betaald uit belastinggeld. De KNAW betaalt immers de afsluitende receptie, zo vertelt José ons. Waarom een hoogleraar als Luuk zijn eigen borrel niet kan betalen, blijft onduidelijk.
Luuk houdt een introductie over zijn boek dat verhaalt over de fundamentele veranderingen in de Europese politiek sinds de economische crisis. De EU heeft de laatste jaren veel geleerd, horen we. Het meest interessant aan Luuks praatje is dat hij over de EU spreekt in de wij-vorm. Hij lijkt zich ervan bewust dat dat niet erg wetenschappelijk is. De eerste keer verontschuldigt hij zich er nog voor, maar daarna gaat hij er rustig nog een kwartier mee door. En studenten op de universiteit maar leren dat wetenschap ook een zekere afstandelijkheid vereist.
De Nederlandse Eurocommissaris Frans Timmermans is op komen draven om het eerste exemplaar van Luuks boek in ontvangst te nemen. Ze blijken elkaar al goed te kennen. Luuk meldt dat Frans ‘een gezaghebbend minister’ was en dat hij als Eurocommissaris binnen en buiten Europa gezag heeft. Zelfs in Polen, een land waar Frans strijd voert met de regering. Het enige verschil is dat ze in Warschau niet voor Frans klappen. ‘Wij weer wel,’ voegt Luuk toe, waarna hij Frans nog wat extra complimenten toe slingert.
De zaal klapt een paar momenten later inderdaad voor Frans als hij het boek van Luuk in ontvangst neemt. Nu is het tijd voor Frans om Luuk de hemel in te prijzen, want die heeft een hele nieuwe manier van schrijven over Europa geïntroduceerd, begrijpen we. Frans reflecteert op de vierde industriële revolutie en de vele maatschappelijke trends van nu. De meest opvallende trend is dat mensen volgens Frans vooral willen praten met gelijkgestemden die het al met elkaar eens zijn. Men staat steeds minder open voor dialoog met andersdenkenden.
‘Nostalgie is opium voor het volk’, weet Frans. Hij wijst ons ook nog even op de woorden van de Franse president Macron, die een dag eerder soevereiniteit ‘Europees invulde’. De laatste spreker, hoogleraar Europese Studies Joep Leerssen, herhaalt nog maar eens dat nostalgie ‘opium voor het volk’ is. Hij bekritiseert het nationalisme en meldt dat ‘een internationale, kosmopolitische organisatie’ daartegen moet vechten. De EU dus. Ook moet de EU volgens de hoogleraar de Poolse en Hongaarse burger beschermen tegen de eigen staat.
Zo gingen er twee uren voorbij. Soms was de middag wetenschappelijk, bijvoorbeeld toen Joep definities gaf van nationalisme, toen Luuk over de EU-geschiedenis vertelde en toen UvA-onderzoeker Katjana Gatterman een gortdroog verhaal hield over Europese politici in de media. Maar deze middag valt vooral op omdat men bij de KNAW veel moeite heeft feiten en meningen van elkaar te scheiden. Zouden wetenschappers op dezelfde manier de natiestaat mogen aanprijzen zoals hier de EU wordt aangeprezen? U weet het antwoord.
Vraag voor de KNAW: waarom zijn veel Nederlanders het roerend eens met Thierry Baudet dat de bezem hoog nodig eens door de Nederlandse wetenschap moet?
