Hoe identificeer je een groep? Dat is voor mij altijd raadselachtig en obscuur gebleven. Een mysterie. Het is desalniettemin de laatste tijd een trend om identiteit te verstaan als iets van het collectief. Hijs onzer vlag en zing ons volkslied! En vergeet daarbij niet onzer musea aan te doen in uw jonge jaren!
In eenvoudiger tijden werd de identiteit van een volksgemeenschap nog feitelijk belichaamd door een persoon van vlees en bloed. Een koning bijvoorbeeld. Dus niet door de vlag, de grondwet of het lied, maar door de belichaamde monarch zelve; en laat een monarch nu het symbool van het gevierde individu pur sang zijn!
In het westen (Aristoteles – christenheid – verlichting) hebben we de traditie om de medemens, te zien vanuit zijn essentie en dus nóóit vanuit zijn groepsidentiteit.
Wanneer men middels een tijdmachine een middeleeuwer naar het West-Europa van vandaag zou halen zou hij zeggen:
“Iedereen is in dit donkere oord heidens. Schepselen verschuilen zich achter groepsidentiteiten, hebben klaarblijkelijk de christenheid vaarwel gezegd of nooit begrepen.”
Laat je een laat 18de-eeuwer op bezoek komen met dezelfde tijdmachine:
“Dit zedeloze gepeupel zal nooit tot universele mensenrechten komen, immers de universele mens bestaat niet voor lieden welke zich ongeëngageerd en onmondig deelachtig aan een stam wanen.”
En dan trommelen we voor de gezelligheid Aristoteles ook nog even op in de hoedanigheid van tijdreiziger:
“Eigenlijk heb ik hier geen woorden voor. Het teleologisch potentieel van de individuele natuurlijke mens, wordt hier voortdurend in zijn biologie ondermijnd door identiteits- en groepsdenken.”
Ik ben hieromtrent zo groepsidentiteitsmoe. Waarom moet men als Nederlander nu opeens het Wilhelmus kennen, de vlag hijsen en naar het museum om de nachtwacht te bewonderen? Beter hebben we een goede docent in de klas die de volgende drie vragen stelt: 1. Hoort kunst überhaupt wel thuis in een museum? 2. Waarom geen nachtwakersstaat in plaats van de nachtwacht? 3. Wie durft er hier zonder volkslied zelf hardop te zingen?
Menselijkheid, tja, menselijkheid. Het heeft niets met uw identiteit, maar alles met uw essentie van doen. Maar die essentie onderkennen is een hele klus.
