De blokkade van de Koerdistan-regio in noordelijk Irak is een feit. Internationale vluchten van en naar de vliegvelden in Erbil en Slemani zijn afgelast op verzoek van de regering in Bagdad, en het Iraakse leger zet nieuwe grensposten op het niemandsland tussen de huidige Koerdische en Turkse/Iraanse grenzen. Voor veel buitenlanders in het gebied een probleem.
Op dit moment gaan interne vluchten naar Bagdad nog wel door dus buitenlanders hebben nog een uitweg. Wel is het onduidelijk of op de luchthaven daar niet moeilijk wordt gedaan over het ontbreken van een visum want het internationale vliegveld in Bagdad heeft geen transfergebied.
Het referendum ging gepaard met grote bijeenkomsten in openbare ruimten en uitbundig feestvieren op straat. In tegenstelling tot in Spanje verliep de dag rustig ook omdat de wegen werden afgesloten en iedereen in zijn eigen kiesdistrict moest blijven. Wel bouwt zich langzamerhand wat meer spanning en onzekerheid op, maar het leven gaat gewoon verder. Trouwfeestjes gaan door als gepland, consumptie in de winkelcentra en restaurants gaat nog volop door.
In Koerdistan heeft de olie-industrie veel rijkdom gebracht voor degenen die toegang hebben tot de verdeling van de inkomsten. Deze bovenklasse heeft grote huizen met een airco in elke kamer en een paar dikke auto’s buiten op de oprijlaan staan, dus is er genoeg tijd en geld om te consumeren en uit te rusten. De onderklasse is vooral bezig met de beverdeiging van deze behoeften, een echte middenklasse is er niet.
Toch gaat een langdurige blokkade voor iedereen negatief uitpakken. De handel die het grensstation bij Habur passeert, de enige geopende grenspost tussen Irak en Turkije, bedroeg in 2012 een record van 12 miljard dollar per jaar. Dat is door economische problemen wel afgenomen, maar de Koerdistan-regio is nog steeds de op een na grootste handelspartner van Turkije. De winkels staan er vol met Turkse import: kleding, snoep, koekjes, zuivel, noem maar op. De eenzijdigheid van de Koerdische economie heeft de eigen productie geen goed gedaan, ondanks dat de regio zelfvoorzienend is in de landbouw.
In ruil daarvoor exporteert Erbil olie onder de marktprijs naar Turkije via een pijplijn naar de havenstad Ceyhan. Technisch gezien hoort de verkoop van olie via Bagdad te verlopen, maar sinds de oorlog tegen de Islamitische Staat in 2014 zijn die banden verbroken en exporteren de Koerden olie zelf. Nu dreigt de regering in Ankara de pijplijn dicht te gooien om zo de inkomsten voor de Koerdische regering in Erbil droog te leggen.
Ook is het onzeker hoe lang de grens bij Habur openblijft voor Koerdisch goederenverkeer. Bagdad zet nu een eigen grenspost op tussen de Koerdische en Turkse grenzen in, in samenwerking met Ankara. Vooral Koerden aan de Turkse kant van de grens worden daar de dupe van. De economie in grenssteden als Silopi, die in 2015 te maken kreeg met militaire operaties van het Turkse leger, drijft voornamelijk op handel met de Koerdistan Regio.
Anderzijds is de rest van Irak ook afhankelijk van Koerdistan. Zo liggen veel cruciale knooppunten in het Iraakse telecommunicatienetwerk in Koerdistan, en komt het grootste deel van het water en cement uit de Koerdische gebieden. Veel Iraakse politici hebben familie in Koerdistan zitten, omdat daar in tegenstelling tot het rest van het land geen bomaanslagen plaatsvinden. Aan een wederzijds embargo heeft niemand wat. Zowel Irak als Koerdistan kunnen dan niet functioneren, wat een confrontatie alleen maar dichterbij brengt.
Iedereen wacht op een internationale reactie, en dan met name van de VS, om de impasse te doorbreken.
Poetin is nu in Ankara, de komende week gaat hij naar Teheran. Misschien dat er achter de schermen naar een deal wordt gewerkt of dat de boel in ieder geval een beetje wordt gesust.
Het zou een primeur zijn voor deze regio, waarin eerder wordt gegrepen naar geweld dan dat gewerkt wordt aan een constructieve oplossing, als beide partijen hun geschil konden uitpraten en er een vreedzame overgang naar onafhankelijkheid kan plaatsvinden. De zetten van de Iraakse regering en haar partners zijn bedoeld om een reactie uit te lokken.
Een directe aanval op Koerdistan zou hoe dan ok de inmenging van de Amerikanen kunnen riskeren. De Koerdische troepen zijn voorbereid op een defensieve oorlog maar hebben weinig offensieve mogelijkheden, vooral niet tegen een gecombineerde troepenmacht van de omringende buurlanden.
Voorlopig staan hier nog geen rijen voor winkels en benzinestations. Militaire oefeningen zoals die met Turkije en Iran deze week, gaan daar niets aan veranderen. Dreigementen en machogedrag zijn immers normaal hier. Maar als de handel werkelijk op slot gaat kan het snel minder gezellig worden.
