De roep om onafhankelijkheid van het Catalaanse volk gaat over het meest basale recht van een volk. Dat Spanje geen enkele dialoog hierover wenst en met de botte bijl reageert getuigt van een diep misprijzen voor dit volk. Maar er is meer. De Europese Unie beschouwt dit als een binnenlandse aangelegenheid, terwijl de wens van een regio om onafhankelijk te worden juist een poging is om het fundamentele kwaad dat aan de basis ligt van de Europese eenwording te bestrijden. Om dit te verklaren wil ik eerst de vraag beantwoorden wat een volk in feite is of hoe een volk tot stand komt.
Een volk komt tot stand onder drie voorwaarden:
De identiteit en de singulariteit van een volk betekent niet dat de mensen geen universele of in dit geval een Europese verantwoordelijkheid hebben. Om die universele verantwoordelijkheid te kunnen dragen is er een heilloze weg en een weg die leidt naar een betere toekomst voor de mensheid als geheel.
De heilloze weg is die van de parabel van Babel: er moet één wet komen en één regering. Alle volkeren moeten als het ware in één grote stad verenigd worden. Het universele slorpt het particuliere op. De eigenheid van de volkeren wordt ontkend. Hun recht op eigen waarden eveneens. Deze weg leidt tot chaos en tot ontbinding. Geen mens, geen volk kan dit totalitarisme aanvaarden. Zoals de Europese Unie nu politiek bedrijft gaan we met z’n allen die kant op.
De goede weg gaat van het particuliere naar het universele. Hier behoudt iedere volk zijn identiteit. Dank zij de onderlinge verbondenheid geloven de mensen in hun eigen kracht. De burgers zetten zich in voor het gemeenschappelijk ideaal. Elk volk kan op zijn manier het voorbeeld geven en anderen ervoor inspireren. Het volk dat de rechten en de plichten goed nakomt, draagt op zijn manier de verantwoordelijkheid voor de Europese gemeenschap.
Ik leid hieruit af dat landen en regio’s binnen een confederatie zo onafhankelijk mogelijk moeten blijven of kunnen worden. Dit is de enige manier om de burgers te motiveren voor solidariteit en voor respect voor normen en waarden. Het zijn dan namelijk hùn waarden en hùn normen. Zo denken de Catalanen erover, de Polen, de Tsjechen, de Hongaren, de Vlamingen en veel andere bevolkingsgroepen.
Motivatie en respect zijn onlosmakelijk verbonden met een gevoel van samenhorigheid of aan elkaar gehecht zijn. De eigen geschiedenis, de eigen cultuur, de eigen normen en waarden liggen aan de basis van deze samenhorigheid. Zonder die band met elkaar is het elk voor zich. De Europese Unie werkt het egoïsme in de hand: dit is de wortel van het kwaad.
Spanje zal door haar beleid een van de welvarendste regio’s van het Iberisch schiereiland tot armoede en verval leiden en mensen tegen elkaar opzetten in plaats van ze met elkaar te verbinden. De Europese Unie kijkt toe en bewijst daarmee dat ze lak heeft aan de aspiraties van haar eigen burgers.
De paradoxale boodschap is dat eerst een volk onafhankelijk moet zijn om Europeanen met elkaar te verenigen. “Wees Vlaming om Europeeër te worden”, zeo de Belgische politicus August Vermeylen al in 1900. Dat geldt meer dan ooit ook voor de Catalanen.
