De gemeenteraad van Maastricht gaat een journalist betalen om verslag te doen van de lokale politiek. Er wordt volgens de raadsleden te weinig aandacht aan hen besteed en daarom trekken ze hier 46.000 euro voor uit. ‘Journalisten komen alleen als er bloed gaat vloeien,’ klinkt het. Meteen denkt uw verslaggever terug aan het Europees Parlement, waar men ook altijd zegt dat er te weinig aandacht voor de eigen werkzaamheden is. De zegeningen van allerlei niet-bindende resoluties en vrijblijvende bijeenkomsten halen tot irritatie van de Europarlementariërs de media niet.
Natuurlijk is er wel een probleem: de betaalbereidheid voor journalistiek neemt af en het grote publiek lijkt in de veronderstelling dat media gemaakt kunnen worden op basis van de advertentie-inkomsten, terwijl die inkomsten net zozeer onder druk staan als de betaalbereidheid van burgers. Het wordt voor de media commercieel steeds moeilijker thema’s te behandelen die weinig ‘clicks’ opleveren. Lokale politiek is er daar een van. Toch is de beslissing van de Maastrichtse gemeenteraad vreemd: juist in deze stad verslaat de lokale krant de gemeentepolitiek nog steeds.
Wat voor berichtgeving mogen we van de gemeentejournalist verwachten? Laten we kijken naar mijn serie over Den Helder. Deze stukken zijn gebaseerd op zo’n 25 interviews met lokale politici en direct betrokkenen bij de Helderse politiek. Het resultaat laat een extreme lelijkheid zien: incompetente raadsleden, partijen zonder achterban, heel veel ruzie en hopeloze inhoudelijke dossiers. Stel dat de gemeenteraad van Den Helder mij had ingehuurd, zou deze serie dan het resultaat zijn geweest?
Het lijkt er niet op. Kijk naar het grote aantal bevestigde en onbevestigde roddels die mij werden verteld. Van een raadslid wordt beweerd dat hij eigenlijk een voormalige pornobaas is en van een ander dat ze in een stripclub werkte. De ene wethouder wordt verweten eigenlijk helemaal geen interesse in Den Helder te hebben en zijn huidige baan slechts te zien als opstap naar een landelijke politieke carrière. Een andere wethouder zou deze functie slechts gekregen hebben vanwege invloedrijke familie. En zo kunnen we nog wel even doorgaan. Een verslaggever die door de gemeente wordt betaald loopt op eieren.
Een ander voorbeeld is het nieuwe stadhuis. Na een decennialange discussie besloot de Helderse gemeenteraad onlangs tot renovatie. Deze moet starten voor de gemeenteraadsverkiezingen, anders kan het hele plan weer van tafel worden geveegd. Het is niet moeilijk om als journalist een expert te vinden die vertelt dat het hele plan kan uitlopen op een financieel fiasco. Dat doet het trouwens al, want in een paar weken tijd zijn de kosten al met vier miljoen gestegen. Mag een gemeentejournalist dat opschrijven? PR voor de Helderse gemeenteraad is het niet.
Zou de gemeenteraad van Maastricht überhaupt begrijpen wat opdrachtgeverschap inhoudt? Als een journalist een individueel raadslid aanpakt, pakt hij een van zijn opdrachtgevers aan. Hem zal partijdigheid worden verweten en dan wordt zijn contract al snel niet meer verlengd. In Den Helder kan een kritische benadering van het stadhuis zelfs tot ontslag leiden. Alle voorstanders van het renovatieplan slaan wild om zich heen, maken de bestaande journalistiek het ene na het andere ongefundeerde verwijt en hebben tot overmaat van ramp een meerderheid in de raad.
Zo zien we dus hoe het zal gaan, daar in Maastricht. Er moeten verhaaltjes komen over raadsvergaderingen waar geen journalistieke aandacht voor is. De gemeenteraad vindt immers haar eigen vergaderingen heel belangrijk, al denken journalisten daar heel anders over. Een gemeentejournalist die zijn baantje wil houden, schrijft zoveel mogelijk PR over de gemeenteraad en brandt zichzelf niet aan dossiers die controverse oproepen. Anders geldt de gemeentejournalist al snel als ‘partijdig’ terwijl deze de hele gemeenteraad moet bedienen.
Rara waar lijkt het werk van een gemeentejournalist op? Juist: het soort teksten die al in ruime mate worden geschreven door communicatie-adviseurs en persvoorlichters. Die schrijven aan de lopende band wat een prachtige zaken er door gemeenten worden gedaan, hoe effectief en efficiënt dat is, hoe blij burgers daarvan worden en hoe gemeenten daarmee opstoten in de vaart der volkeren. Een mooie foto van lachende burgers erbij en klaar is kees.
Het probleem van persvoorlichting is dat dit soort materiaal zeer ongeloofwaardig is. Dus waarom de gemeenteraad in Maastricht dan een journalist wil aannemen die in de praktijk juist dit soort PR-materiaal gaat maken, is een raadsel. Het zal slechts het vertrouwen in de journalistiek ondermijnen. Maastrichtse burgers zullen echt zelf voor hun eigen journalistiek moeten betalen.
