Op 21 maart 2018 zijn er in Nederland gemeenteraadsverkiezingen. Op diezelfde dag wordt er ook een raadgevend referendum gehouden. De Nederlandse bevolking mag zich dan uitspreken of ze voor of tegen de Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten is. In de volksmond wordt deze nieuwe wet de Sleepwet genoemd.
Overigens is het de vraag of het nut heeft om met dit referendum mee te doen. Want volgens CDA-leider Sybrand Buma zal het net geïnstalleerde kabinet de uitslag sowieso negeren, zo zei hij zaterdag in de Volkskrant.
De Sleepwet maakt het mogelijk dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD) grote hoeveelheden internetverkeer via de kabel kan gaan aftappen. Meer specifiek mag deze dienst vanaf 1 januari 2018 onder andere op ongerichte wijze gegevens gaan onderscheppen die betrekking hebben op elektronische communicatie. Op deze enorme berg gegevens mag de AIVD vervolgens geautomatiseerde analyses gaan uitvoeren.
De vraag is of dit nuttig is en of de AIVD dit op dit moment überhaupt kan. Het antwoord is: waarschijnlijk niet. Het is niet gemakkelijk om uit een enorme berg gegevens relevante informatie te halen. Daar is zeer gespecialiseerd personeel voor nodig. Meer specifiek: mensen die goed zijn in geavanceerde programmeertalen als Python en R, en die datgene wat zij vinden goed kunnen doorvertalen naar nuttige informatie.
Mensen die echt goed zijn in Python en R zijn zeer schaars en verdienen in Nederland tussen de 20.000 a 30.000 euro per maand. De AIVD biedt maximaal 5.000 euro per maand en bij indiensttreding niet eens een vast dienstverband. In 2012 besloot het eerste kabinet Rutte om een gigantische bezuinigingsoperatie door te voeren bij de AIVD. Onze geheime dienst raakte een derde van het budget kwijt, waardoor veel goede mensen vertrokken. Nu moeten die personen met hun zeer schaarse kennis weer worden teruggehaald: een lastige klus.
De VS, Groot-Brittannië en Israël investeren al jarenlang in het gericht aftappen van elektronische data. Om zo onder andere op de islam geïnspireerd terrorisme te voorkomen. Volgens ingewijden is de Israëlische legereenheid die zich hiermee bezighoudt, Unit 8200, een van de beste ter wereld.
Unit 8200 is een zeer grote divisie binnen het Israëlische leger. Omdat alle jongens en meisjes in Israël na hun achttiende tot drie jaar verplicht het Israëlische leger in moeten kan Unit 8200 uit een zeer grote poel IT-talent kiezen.
Wat Unit 8200 precies doet is uiteraard geheim. Zeer waarschijnlijk zat deze eenheid in 2009 samen met de NSA, het Amerikaanse equivalent van Unit 8200, achter de zogenaamde Stuxnet aanval. Deze software-aanval zorgde er destijds voor dat meer dan 1.000 centrifuges in Iraanse nucleaire installaties werden vernietigd. Zodat de ambitie van Iran om hoogverrijkt uranium te maken voor een atoombom werd gedwarsboomd.
Unit 8200 is een onderdeel van het Israëlische veiligheidsapparaat. Dit veiligheidsapparaat is totaal niet geïnteresseerd in wat de gemiddelde burger doet. De focus is enkel op personen die de westerse wereld in het algemeen en de Israëlische samenleving in het bijzonder bedreigen. De focus is anders dan de ongerichte Sleepwet dus juist specifiek gericht op bepaalde personen en organisaties.
Als het Israëlische veiligheidsapparaat een persoon identificeert die de Israëlische democratie, vrijheid of veiligheid bedreigt dan wordt vervolgens wel alles over deze persoon verzameld wat relevant is. Bijvoorbeeld wat zo’n persoon op sociale media uitspookt. Door het specifiek zeer gericht aftappen van sociale media zoals Facebook heeft Israël alleen al in 2016 naar eigen zeggen tientallen aanslagen door zogenaamde ‘lone-wolfs’ weten te verijdelen.
Beatrice de Graaf, prominent terrorisme-deskundige en graag geziene gast in het VARA-programma DWDD, stelde in 2016 in het dagblad Trouw dat ‘lone-wolf’-aanslagen niet voorkomen kunnen worden. Israël laat dus zien dat dit wel degelijk kan.
Unit 8200 heeft de schaarse mensen in dienst die zeer goed kunnen omgaan met de uitdagingen in de digitale wereld. Dit blijkt ook uit het feit dat vele ex-leden van Unit 8200 succesvolle ondernemingen hebben opgericht, in zowel Israël als de Verenigde Staten. Mede dank zij Unit 8200 is Israël na Silicon Valley in Californië het tweede high-tech gebied ter wereld, met de bijnaam Silicon Wadi.
Het aanstaande referendum over de Sleepwet biedt ons als samenleving de kans om eens goed te discussiëren over wat de AIVD op dit moment wel en niet kan en mag. En of deze dienst bijvoorbeeld niet meer en beter gekwalificeerd personeel aan zou moeten nemen, om zo dichter bij het niveau van Unit 8200 te komen.
Het zou zonde zijn als deze discussie door de opmerking van Sybrand Buma verstomt.
