Wat is er logischer in een sociaal zwakke gemeente dan een grote linkse partij? Een partij die opkomt voor mensen met een uitkering of mensen die gebruik maken van de zorg? In Den Helder wonen ruim voldoende mensen die op zo’n partij zouden kunnen stemmen, maar de SP is hier in geen velden of wegen te bekennen. Er is wel een minuscule SP-afdeling, maar onlangs liet het landelijke SP-bestuur weten dat de partij in Den Helder niet mee zal doen aan de gemeenteraadsverkiezingen in 2018. SP-kiezers kunnen op twee treurige SP-klonen stemmen.
De SP in Den Helder vormt de perfecte illustratie hoe klein en instabiel landelijke partijen in kleine of middelgrote gemeenten zijn. In 2006 deed de SP in Den Helder voor het eerst mee aan de lokale verkiezingen. Het leverde een mooi resultaat op: vier van de 31 zetels. Maar de fractie was nog niet beëdigd of er was al een afsplitsing: drie SP’ers begonnen voor zichzelf en Rachel Post bleef als enige SP’er over. Volgens haar is de reden voor de afsplitsing ‘nooit helemaal duidelijk geworden’. De afsplitsers zouden ontevreden zijn geweest over de fractievoorzitter, Post dus.
De drie afsplitsers noemden zich vier jaar lang ‘Progressief Den Helder’ en verdwenen in 2010 geruisloos uit de gemeenteraad. Een nieuwe kans voor de SP diende zich aan.
De SP kreeg in maart 2010 drie zetels maar ook deze fractie was geen lang leven beschoren. In oktober 2011 stuurden twee raadsleden een brief naar de landelijke SP dat ze uit de partij stapten en hun raadszetel meenamen. Het was wederom een ordinaire ruzie. Raadslid Post was eerder afgezwaaid vanwege zwangerschap en zei toen definitief te stoppen met haar raadswerk. Toen twee maanden later een ander raadslid afzwaaide en Post toch terug wilde keren, sloegen bij haar collega’s de stoppen door.
Zo ontstond een nieuwe SP-afsplitsfractie: de twee afsplitsers richtten de ‘Vrije Socialisten’ op. Hun oorsprong is nog steeds goed te herkennen aan de SP-achtige tomaat in hun logo. Er was volgens een van de raadsleden geen andere optie dan een eigen fractie te beginnen: de afsplitsers konden Post niet uit de SP-fractie zetten en dus moesten ze wel zelf vertrekken. De landelijke SP had niet willen bemiddelen: ‘ze lieten ons stikken’. Post ontkent dat: volgens haar heeft de SP altijd veel hulp geboden als dat nodig was.
Maar ook de SP-carrière van Post was daarna snel ten einde, want ze wilde naar eigen zeggen niet nogmaals jarenlang als eenling in de raad zitten. Ze sloot zich enkele weken later aan bij de lokale Stadspartij, die volgens Post ‘het dichtst bij mijn politieke ideeën stond’. De SP royeerde haar en daarmee kwam in alle opzichten een einde aan de SP in de Helderse gemeenteraad. In 2014 deed de partij niet meer me. Alle afgesplitste SP’ers gingen er financieel op vooruit want van de SP-afdrachtregeling waren ze af.
Post maakte vervolgens nog een rondgang langs lokale partijen. Na de Stadspartij zat ze bij Helder Onafhankelijk, waarvoor ze in 2014 werd herkozen maar waar ze zich vrij snel weer van afsplitste. Nu zit ze in de raad voor haar eigen fractie ‘Sociaal Lokaal Den Helder’. Deze partij doet in maart mee aan de verkiezingen. Of de partij meer is dan Post met wat vertrouwelingen, is niet duidelijk. Ze claimt ‘ongeveer tien leden en eenzelfde aantal sympathisanten’ te hebben.
Haar concurrent – de Vrije Socialisten – antwoordt niet op de vraag hoeveel leden ze hebben. In 2014 werden de Vrije Socialisten met één zetel herkozen. Raadslid Dirk Pastoor werd kortstondig wethouder, waardoor zijn schoonmoeder en oud-SP’er Karla van Driesten de zetel kon innemen. De komende verkiezingen is Pastoor weer lijsttrekker. Van Driesten gaat zich aansluiten bij de Seniorenpartij die voor het eerst aan de Helderse raadsverkiezingen mee zal doen.
Of het aan de SP ligt, is niet helemaal duidelijk, maar in Den Helder lukte het nooit om een stabiele fractie te vormen. Collega’s van andere partijen komen met de ene na de andere afkeurende kwalificatie van alle politici die sinds 2010 bij de SP zaten. Post krijgt vrijwel unaniem de kwalificatie ‘onbetrouwbaar’, Pastoor wordt ‘incompetentie’ verweten en Van Driesten zou ‘ongeloofwaardig’ zijn, aangezien ze nu bij een geheel nieuwe partij haar geluk beproeft in plaats van campagne te voeren voor de partij van haar schoonzoon waarvoor ze zelf al jaren in de raad zit.
Zo werd de Helderse politiek weer eens een beetje onoverzichtelijker. In plaats van de landelijk bekende SP zijn er nu twee zeer linkse fracties van één zetel die allebei een SP-achtig programma nastreven, uit de SP voortkomen en organisatorisch niets lijken voor te stellen. Door de problemen uit de SP-tijd kunnen ze ook niet met elkaar samenwerken. Nee, de politieke idealen staan bij al die SP-klonen in de Helderse gemeenteraad echt met stip op één.
Elke dinsdag op ThePostOnline: Chris Aalberts in Den Helder. Een serie over de gemeentepolitiek van de marinestad en wat de rest van Nederland daarvan kan leren.
