Zouden lokale partijen het helemaal gaan maken bij de raadsverkiezingen in 2018? In Den Helder zien we wat er kan gebeuren als burgers massaal lokaal gaan stemmen.
De Helderse Stadspartij had lange tijd een zetel of drie, maar in 2014 werden dat er opeens elf: een derde van de gemeenteraad (31 zetels). De partij werd populair vanwege haar campagne tegen het nieuwe stadhuis. De partij die altijd klein was gebleven, was opeens megagroot. Dat onverwachte succes was geen lang leven beschoren. Binnen een jaar was er van de coalitie met de Stadspartij niets meer over en was de helft van de fractie afgesplitst. Waarom? Eigenlijk begrijpt niemand dat.
De Stadspartij wordt geleid door een lokale beroemdheid: Peter Reenders, een voormalige opticiën wiens winkel ‘Meester Reenders’ heette. Zijn succesvolle ondernemerschap leidt in de Helderse politiek tot gefronste wenkbrauwen: eigenlijk, zo vertellen meerdere lokale politici, is Reenders een VVD’er. Vroeger zou Reenders ook echt lid van de VVD zijn geweest en eigenlijk is zijn gedachtengoed nooit veranderd. Dit verhaal lijkt de bron van de problemen in de Stadspartij, want daar hield niet iedereen van de VVD, laat staan van Reenders.
De Stadspartij mocht na haar mega-overwinning in 2014 een coalitie smeden en dat bleek maar op één manier te kunnen: met kleine en lokale partijen, dus zonder ‘het partijkartel’ van VVD, CDA, D66 en PvdA. Er ontstond een coalitie met een nipte meerderheid van één zetel. De Stadspartij ging samenwerken met vijf eenmansfracties: GroenLinks, ChristenUnie, Behoorlijk Bestuur, Vrije Socialisten en het van weer een andere lokale partij afgesplitste fractielid Vermooten. Aan deze regenboogcoalitie kwam al na elf maanden een einde.
De eenmansfracties kregen via een sms’je van Reenders te horen dat de coalitie ten einde was. De reden: problemen in de Stadspartij. Zelfs de eigen partijvoorzitter weet niet precies wat er is gebeurd. ‘De elf zetels waren een ongeluk,’ meldt een oud-wethouder. Men zat nooit op één lijn: als Reenders naar links wilde, wilden anderen naar rechts en vice versa. Moest de Stadspartij opkomen voor de zwakkeren? De een vond van niet, de ander van wel. De kandidaten waren door een extern bureau geselecteerd. ‘Geen succes’, noemt de partijvoorzitter dat met gevoel voor understatement.
Zie hier de reden om de regenboogcoalitie op te blazen: de Stadspartij brak in twee stukken. Reenders kon de boel niet binden en een paar raadsleden probeerden van hem af te komen. Een ledenvergadering verhinderde dat en zo konden de tegenstanders van Reenders niets anders dan opstappen. Of ze dat zelf deden of dat het bestuur ze eruit schopte is niet helemaal duidelijk. Er ontstonden in ieder geval twee fracties: de Stadspartij hield zes van de elf zetels over en de overige vijf raadsleden vormden een nieuwe partij onder de naam ‘Beter voor Den Helder’.
De Stadspartij ging samenwerken in een nieuwe coalitie met de gehate VVD, CDA, PvdA en D66. Dat kwam de Stadspartij op forse kritiek te staan: ze hadden hun ziel verkocht, het zou bewijs zijn dat Reenders eigenlijk altijd al met de VVD wilde samenwerken en de Stadspartij zou inhoudelijk zijn gaan zwalken. Het zijn opvallende verwijten, want ondanks al het gedoe realiseerde de Stadspartij haar twee belangrijkste verkiezingsbeloften uit 2014 wél: geen nieuw stadhuis en vrij parkeren in het centrum.
Raadsleden van ‘Beter voor Den Helder’ zeggen dat zij degenen zijn die consistent de koers van de Stadspartij zijn blijven uitdragen en de club van Reenders niet. Wat ze daarmee bedoelen is niet duidelijk, want beide fracties zeggen het verkiezingsprogramma van 2014 uit te voeren en niemand in Den Helder kan uitleggen wat het verschil tussen de twee partijen is. Dat kunnen de raadsleden van de Stadspartij en Beter voor Den Helder zelf trouwens ook niet. Het enige verschil is dat Beter voor Den Helder in de oppositie zit en de Stadspartij niet.
Was met de breuk de verdeeldheid voorbij? Daar lijkt er niet op. De Twitter-stream van twee fractieleden van Beter voor Den Helder verduidelijkt dat. Joke Vorstman twittert allerlei linkse standpunten maar haar fractiegenoot Daniëlle Pater – die haar tweets afschermt – twittert hardcore PVV-ideeën. In de Stadspartij bestonden onderlinge meningsverschillen en bij Beter voor Den Helder bestaan die nog steeds. Kennelijk is dat werkbaar, maar het valt zo niet mee te begrijpen waar de club voor staat. Nu de twee fracties ook weer samenwerken om het stadhuis te renoveren, vragen andere raadsleden zich af of ze niet kunnen fuseren. Dat vinden de raadsleden zelf dan weer geen goed plan.
Zo werd de Helderse politiek er wederom niet overzichtelijker op.
Elke dinsdag op ThePostOnline: Chris Aalberts in Den Helder. Een serie over de gemeentepolitiek van de marinestad en wat de rest van Nederland daarvan kan leren.
