Het is ons bijna allemaal bekend, ‘Levensweg’. Het spel wat ons liet geloven dat je alles kon bereiken, als je maar geluk had met de kaartjes in je hand en het spinnen van het rad. Het leek allemaal heel simpel. Meteen gaan werken, of studeren en daarna werken voor een hoger salaris. Daarna ging je trouwen, want let op, stopbord! Als laatste kocht je een huis. Huisje boompje beestje. Idealiter is dat nog steeds de verwachting van je omgeving, dat ook jouw levensweg zo zal zijn. Er wordt verwacht dat je blijft presteren op je werk, binnen je sociale omgeving en dat je het geijkte pad bewandeld, om zo ook als eerste ‘het spel’ uit te spelen. Want dat is perfect, zo hoort het. Maar wordt deze prestatiedruk niet zo hoog, dat we eraan ten onder gaan?
Als eerste, termen als overwerkt, burn-out en werkdruk vliegen ons om de oren. Recentelijk nog, kwam er een publicatie online, waarin gesteld werd dat driekwart van de studenten emotioneel uitgeput is door hoge sociale druk en werkdruk van de omgeving. Ook de prestatiedruk om carrière te maken voor young professionals neemt toe: achttien procent van de mensen met een burn-out is een young professional. Veertien procent van de werknemers van de algemene beroepsbevolking heeft last van burn-out klachten. Dit is mede de oorzaak van specialisatie binnen ondernemingen. Het is efficiënt voor een bedrijf, maar er ontstaat verveling en minder uitdaging voor de werknemer.
Daarnaast, door de verharding van de maatschappij (sociale druk) en de Nederlandse ‘niet lullen, maar poetsen’-mentaliteit (werkdruk), neemt de druk op young professionals toe. De Behavioral Theory of the Firm wordt door organisaties veelal uit het oog verloren en daardoor vervalt een veelal realistische kijk op organisatie en zijn stakeholders, in dit geval werknemers. Met andere woorden: in plaats van te kijken naar het aspiratieniveau van werknemers, word er gekeken hoe deze maximaal ingezet kunnen worden. De focus ligt veelal op concurrentie tussen bedrijven in plaats van besluitvorming binnen bedrijven. Dit komt de werkdruk niet ten goede.
Als laatste wordt dit bij onderwijs ook opgemerkt. Volledige rationaliteit wordt benut om het maximale uit studenten te halen: er wordt nauwelijks gekeken naar persoonlijke situaties. Op school wordt gepusht om te presteren en ook privé wordt gestimuleerd om aan verwachtingen te voldoen. Daarnaast blijft de sociale druk toenemen, mede door sociale media. Het wordt van je verwacht dat je laat zien dat je een leuk leven hebt, want deze indruk krijg je ook van je digitale vrienden. Dit wordt lastig naast een veertigurige werkweek en de offline verplichtingen zoals: het huishouden en verwachtingen van partners, vrienden en familie.
Concluderend kan er gesteld worden dat er de afgelopen tien jaar meer sociale druk en meer werkdruk is ontstaan: de prestatiedruk ligt hoger. De levensweg is weleens makkelijker geweest om te plannen, mede omdat er minder invloed van buitenaf was: door sociale media wordt alles gedeeld. Desalniettemin zal er een manier moeten worden gevonden om met deze sociale druk en werkdruk om te gaan. Minder werken is niet per definitie de oplossing, maar verwachtingen van en naar de buitenwereld bijstellen wellicht wel. Werkgevers kunnen helpen door meer naar hun werknemers te luisteren. Hogescholen en universiteiten zouden meer onderwijs op maat moeten bieden, helaas is dit financieel niet mogelijk. Daarom, zie het leven als een bordspel. Maak eigen keuzes, ga op je bek, zet een stap terug en daarna weer twee stappen vooruit. Wees niet te perfectionistisch en let minder op sociale druk. Mocht je dan kaartjes in je hand hebben die niet bevallen, stop ermee en begin aan iets nieuws. Prestatiedruk is ook zo hoog als je het zelf interpreteert: uiteindelijk is het jouw levensweg.
