Facebook heeft naar eigen zeggen een oplossing tegen wraakporno: stuur je naaktfoto’s naar het social media bedrijf om deze te beschermen. Zij zorgen ervoor dat een digitale vingerafdruk van de foto wordt gemaakt. Facebook claimt dat de foto’s niet worden opgeslagen, maar kunnen consumenten hierop vertrouwen? Het bedrijf is onderdeel van een handjevol techgiganten dat buitengewoon veel macht heeft en daarmee consumenten weet te beheersen. Het betreft de bedrijven Amazon, Apple, Facebook, Google en Microsoft. Het zegt genoeg dat deze techgiganten worden betiteld als ‘The Frightful Five’. Het is merkwaardig dat mensen zich meer bezig houden met het aantal likes dat zij krijgen op een foto, dan de hoeveelheid privégegevens die deze bedrijven in handen hebben.
Mede door overnames zijn deze techgiganten groot geworden en de groei van deze Frightful Five houdt nog steeds aan. Het is dan ook niet vreemd dat elk van deze organisaties, in minstens één markt, praktisch monopolist is. Door middel van het ‘netwerkeffect’ van het internet groeien bedrijven relatief snel. Het verzamelen van informatie zorgt voor nauwkeurigere zoekmachines waardoor het aantal gebruikers stijgt. De voorsprong van deze bedrijven is niet meer in te halen. Toenemende economische en politieke macht is de bijwerking van deze groei.
Opvallend genoeg zijn deze Amerikaanse bedrijven al bijna twintig jaar gespaard gebleven van strenge wetgeving, regelgeving en overheidsonderzoek, door de beleidsvoering van het Amerikaanse bestuur. De voornaamste controverse heeft op het moment te maken met privacyschending, belastingontwijking en misbruik van de machtspositie. Privacy is een essentieel collectief goed wat iedereen aangaat. Ondanks dat deze techgiganten bijna alles over ons weten, lijken we ons hierover niet al te druk te maken. Daarbij is het praktisch onmogelijk om te achterhalen welke informatie bedrijven over consumenten hebben verzameld en eventueel doorverkocht. Bedrijven hebben meer informatie over mensen dan de overheid en consumenten zelf. Deze asymmetrische informatie tussen bedrijven en consumenten zorgt voor opportunistisch gedrag en moral hazard: de bedrijven kunnen volledig naar eigen belang handelen en onvoorzichtig met onduidelijke- en wellicht verkeerde bedoelingen aan de haal gaan met informatie van haar gebruikers.
Maar hoe kan ervoor gezorgd worden dat deze macht en beheersing van deze bedrijven niet nóg groter wordt en wie is daar verantwoordelijk voor? Allereerst moeten overheden hun rol in dit digitale tijdperk opnieuw definiëren. Dit betekent dat zij harder op moeten treden tegen de monopolistische positie van techgiganten. Een recente eerste stap in de goede richting is al genomen door de Europese Unie. Zij bedeelden Google dit jaar een geldboete toe van maarliefst 2,42 miljard euro voor het misbruiken van hun machtspositie. Daarnaast moet er meer bewustwording komen met betrekking tot het delen van privégegevens. Consumenten geven tegenwoordig hun privégegevens al weg voor het uitproberen van een product, zoals een pak knäckebröd bij de Albert Heijn. De consument betaalt niet met geld, maar met data voor het product. Het zou daarom voor gebruikers in ieder geval inzichtelijk moeten zijn welke informatie de bedrijven hebben gekoppeld aan hun ‘profiel’, wat nu niet het geval is.
Echter, in onze opinie ligt een deel van de oplossing van dit collectief moreel probleem bij de techgiganten zelf. De theorie ‘creative destruction theorie’ van Schumpeter stelt dat de grote bedrijven van nu in de toekomst waarschijnlijk zullen verdwijnen. Hoe onwaarschijnlijk dit ook lijkt. Waar techgiganten aan de ene kant machtige bedrijven zijn, zijn zij enkel wat waard wanneer mensen gebruik blijven maken van hun producten en/of diensten. Hierdoor zullen de techgiganten moeten voldoen aan de wensen van de gebruikers. Of de theorie van Schumpeter dus ook voor deze techgiganten geldt, hebben zij zelf in de hand.
