De SP heeft het weer voor elkaar. De partij haalde deze week weer het nieuws met een opvolgingskwestie. Niet voor het eerst de laatste jaren, wat niet verwonderlijk is gezien de magere prestaties van de partij bij de laatste paar verkiezingen. Maar met het opstappen van SP-fractievoorzitter Emile Roemer en het aantreden van de nieuwe partijleider Lilian Marijnissen levert de partij een geheel nieuwe prestatie. Eentje van bedenkelijk democratisch niveau. Dat de SP niet de meest democratische partij van Nederland was, dat wisten we al langer. We hoeven maar ons oor ten luister te leggen bij SPers die de afgelopen jaren af zijn gezwaaid of uit de partij zijn gestapt. Sharon Gesthuizen bijvoorbeeld, die eerder dit jaar uitgebreid een boekje opendeed over allerlei anti-democratische wanpraktijken binnen de SP.
Oud-fractievoorzitter en oud-partijvoorzitter Jan Marijnissen wordt bijvoorbeeld in haar boek omschreven als een onbetwiste alleenheerser die geen enkele tegenspraak duldt. Haar oud-collega Farshad Bashir noemde hem zelfs een ‘bullebak’. Gesthuizen, die het bij de verkiezingen voor het partijvoorzitterschap opnam tegen de huidige voorzitter Ron Meyer, die werd klaargestoomd om Jan Marijnissen op te volgen als partijvoorzitter, onthulde eveneens dat afdelingen van de SP door de partijtop werden geïntimideerd om niet op Gesthuizen te stemmen. In de periode daarvoor probeerde de partijleiding eerst haar kandidatuur al dood te zwijgen, en werd ze daarna door onder meer Marijnissen in de media openlijk als ongeschikt omschreven. De uitslag van de voorzittersverkiezing op het partijcongres zong ook al rond precies op het moment dat alle stembriefjes waren ingenomen. Gesthuizen zelf vermoedde manipulatie. Oud-SP Tweede Kamerlid Ewout Irrgang omschreef de gang van zaken als ‘Afrikaanse verkiezingen’.
Het lijkt erop dat soortgelijke verkiezingen zich nu opnieuw hebben voorgegaan. Ditmaal is het niet voor de opvolging van Marijnissen als partijvoorzitter door een vertrouweling, maar voor de ultieme opvolging van Marijnissen als leider van de partij. En het is zijn dochter Lilian Marijnissen die hiervoor de uitverkorene was. Waren de Marijnissen-vertrouwelingen Agnes Kant en Emile Roemer diegene die hem in eerste instantie, zonder veel succes, opvolgden, nu is het de beurt aan de dochter-van. Lilian Marijnissen werd volgens partijbronnen al een tijd lang klaargestoomd om de uiteindelijke opvolger van haar vader te worden, en Emile Roemer was sinds de nederlaag van de SP bij de afgelopen verkiezingen al een sitting duck.
Met haar dynastieke erfopvolging maakt de SP zich volstrekt belachelijk. Dat de partij in een goede traditie staat van uiterst-linkse politiek waarbij het er niet al te democratisch aan toe gaat is tot daar aan toe, maar de wijze waarom Marijnissen-junior nu aan de macht is gekomen doet denken aan Aziatische toestanden. De SP is dan ook de de partij van Afrikaanse toestanden bij interne verkiezingen, en van Aziatische toestanden rondom de opvolging van de partijleider. Bij de Bhuttos in Pakistan, de Gandhi’s in India, de Soerkarno’s in Indonesië, de Aung Sans in Myanmar en de Bandaranaikes in Sri Lanka zagen we vergelijkbare praktijken waarbij dochters de uiteindelijke gedroomde opvolgers van hun beroemde vaders werden. En deze dynastieën, die houden vaak nog lang stand ook. En de macht blijft zo veilig in handen van de familie.
Natuurlijk zal men vanuit de SP zeggen dat Marijnissen-junior democratisch door de fractie is gekozen, en dat kritiek op haar verkiezing vooral van mensen met een vooringenomen mening komt. Maar de democratie was bij deze verkiezing vooral iets voor de bühne, want een dynastieke erfopvolging officieel instellen, dat was waarschijnlijk net een brug te ver. En sommige meningen over deze kwestie mogen dan van tevoren hebben vastgestaan, ze stonden hoogstwaarschijnlijk een heel stuk minder vast dan het besluit dat Lilian Marijnissen hoe dan ook de Grote Opvolger van haar vader zou worden.
De SP is hiermee dan ook het lachertje van de Nederlandse democratie. Toegegeven, de PVV maakt het nog bonter. Maar daar probeert men geeneens de schijn van een interne partijdemocratie op te houden, iets wat de SP nog wel probeert te doen, al raakt dat blazoen steeds meer en meer besmeurd. De socialistische partijtijgers zal dit ongetwijfeld weinig uitmaken, maar het is eeuwig zonde voor de gewone man en vrouw op straat die vanuit oprechte overtuiging strijden voor een beter en socialer Nederland. Het is de vraag hoe Marijnissen het de komende jaren zal gaan doen, en hoe de SP het er onder haar leiding vanaf zal brengen. Nog belangrijker is de vraag: wie zal haar eigenlijk gaan opvolgen wanneer zij niet aan de hooggespannen verwachtingen zal kunnen voldoen?
