Voor grote online netwerken zoals Facebook, Google en Twitter gelden nu strengere regels in Duitsland: de controversiële ‘Netzwerkdurchsetzungsgesetz’ (NetzDG) is sinds 1 januari 2018 van kracht. ‘Evident strafbare’ inhoud zoals opruiing, belediging of bedreiging moet nu binnen 24 uur na een klacht worden verwijderd (door gebruikers zelf) binnen een periode van zeven dagen. Bij herhaalde schendingen krijgen social media-bedrijven boetes.
Dagblad Bild vroeg verantwoordelijk Justitieminister Heiko Maas woensdag om een reactie op de felle kritiek – nu blijkt dat o.a. ook een satirisch tijdschrift werd geblockt en AfD (vice)voorzitters Beatrix von Storch en Alice Weidel hun uitlatingen van Twitter en Facebook moesten verwijderen. Het tijdschrift maakte een grap over precies die uitlating van Von Storch die ging over ‘hordes, barbaarse, islamitische mannen’ (samengevat) in relatie tot oudejaarsnacht in Keulen twee jaar geleden.
De kritiek gaat, nu de gevolgen enorm blijken, terug naar de kern. Mag de staat voorwaarden stellen aan bedrijven die in de persoonlijke levenssfeer en meningsvrijheid van mensen ingrijpen? Is hier sprake van een meningenpolitie? Twitteraars reageren geïrriteerd. De Duitse Journalistenbond eist dat de verantwoordelijken ‘elke vorm van censuur tegen het satirische tijdschrift ‘Titanic’ beëindigen wegens inbreuk op de persvrijheid’.
Heiko Maas (SPD) reageert:
“Vrijheid van meningsuiting beschermt ook weerzinwekkende en lelijke opmerkingen. Maar: vrijheid van meningsuiting is geen vrijbrief om misdaden te plegen. Iedereen die online criminele inhoud verspreidt, moet door de rechterlijke macht worden aangesproken. Moordoproepen, bedreigingen en beledigingen, opruiing of Holocaustontkenningen zijn geen uitingen van vrijheid van meningsuiting, maar zijn aanvallen op de vrijheid van meningsuiting van anderen.”
“Facebook, Twitter en Co. zouden niet geïnteresseerd moeten zijn in het misbruiken van hun platforms voor criminaliteit. Sociale netwerken, zoals iedereen, moeten zich aan de wet houden. Wie geïnteresseerd is in de bescherming van de vrijheid van meningsuiting, mag niet stil toekijken hoe de open uitwisseling van standpunten wordt ondermijnd door strafbare hetzes en dreigementen.”
Maas gaat – logischerwijs – geheel voorbij aan de afwezigheid van een toetsing aan die ‘evidente strafbaarheid’. De rechter is er tussenuit gevallen. Dat Maas het hier evengoed heeft over ‘iedereen moet door de rechterlijke macht worden aangesproken’ is niet meer dan een verwijzing naar de oude gang van zaken waarin dat gebeurde (en waarin rechtsbescherming, een eerlijk proces, transparantie, gelijkheid voor de wet en grondrechten voorop stonden).
Wie een strafbaar feit pleegt, is door een rechter veroordeelt. Nu draait hij dat om: als wij ineens zelf mogen vaststellen dat inhoud strafbaar is, is in feite dat oordeel al een gegeven. Als je een regenachtige dag mooi weer gaat noemen, wordt dat vanzelf ‘mooi weer’. Het is Orwelliaanse newspeak, of domweg: manipulatief formuleren. Net als de ‘geen vrijbrief’-drogreden. Alsof de overheid mag bepalen wanneer vrijheid van meningsuiting ‘misbruikt’ wordt. Of dat er zoiets als een ‘correct’ gebruik bestaat. Totalitaire nonsens.
Of datgene wat er geschreven (!) wordt crimineel is, is nu gereduceerd tot de pijngrens en aangiftebereidheid van burgers die mogen klagen omdat een mening ze niet bevalt. Heiko Maas weet precies hoe meutes werken, die knappen as we speak de rest voor hem op.
De praktijk van de ‘NetzDG’ richt zich rechtstreeks op politieke vijanden, die de afgelopen jaren al met effect zijn gedemoniseerd – niet op ‘het beschermen van vrijheid van meningsuiting van anderen’. Dat laatste is overigens ook newspeak: het idee dat je door anderen te censureren de vrijheid van anderen (om te spreken) beschermt. Alsof vrijheid van meningsuiting niet ook betekent het recht om te horen wat anderen te zeggen hebben.
Helemaal niemand wordt nog beschermd, iedereen kan de volgende crimineel zijn. Heiko Maas is een doodenge man die oorlog = vrede oprekt tot het uiterste.
