Binnenkort barst in Rotterdam de strijd om de kostbare raadszetels in ‘s lands mooiste stadhuis los. De gemeenteraadsverkiezingen beloven in Rotterdam meer dan ooit een clash te worden in een tot op het bot verdeelde en gepolariseerde stad en de deelname van landelijke nieuwkomers DENK en de PVV betekent een garantie voor vuurwerk.
Rotterdam is de afgelopen jaren bestuurd door een coalitie van Leefbaar Rotterdam, D66 en het CDA. Door de uiteenlopende visies op het gebied van migratie en de complexe dossiers inzake asielzoekerscentra, veiligheid en de huizenmarkt mag het een wonder genoemd worden dat deze coalitie – met weliswaar kunst en vliegwerk – de eindstreep haalt. Grote instabiliteit ontstond in de coalitie toen Leefbaar-raadslid Mohammed Anfal de saillante overstap maakte naar islampartij NIDA. De hierbij verloren meerderheid in de gemeenteraad moest opgevangen worden door steun van de ChristenUnie/SGP en een val van het college werd hiermee voorkomen.
De overstap van Anfal naar NIDA kwam echter niet uit de lucht vallen. De partij van raadslid Nourdin El Ouali valt met regelmaat op door controverse. Zo voerden partijleden van NIDA actie in Rotterdamse supermarkten tegen producten uit Israël, zaten mannen en vrouwen gescheiden tijdens een partijbijeenkomst en zou El Ouali volgens journalist Carel Brendel banden hebben met de extremistische Moslimbroederschap. De partij timmert hevig aan de weg en profileert zich als een ‘moderne islampartij’ en antwoord op ‘de islamofobe politiek’ van Geert Wilders (PVV), Joost Eerdmans (LR) en Thierry Baudet (FvD). Deze drie rechtse politici spelen allen een rol van betekenis in de Rotterdamse politiek: de PVV zal voor het eerst meedoen aan raadsverkiezingen in de Maasstad en Eerdmans en Baudet hebben een alliantie gesloten en zullen samen optrekken in de strijd om de positie van grootste partij in de stad.
Tegelijkertijd heeft NIDA echter te vrezen van concurrentie uit eenzelfde hoek, komende van DENK. De partij van het Rotterdamse Tweede Kamerlid Tunahan Kuzu scoorde bovengemiddeld in met name de wijken van Rotterdam met een hoog percentage allochtonen en ziet Rotterdam derhalve als gemeente bij uitstek om raadszetels te bemachtigen. Het is nagenoeg ondenkbaar dat voor Wilders’ PVV een plekje ingeruimd kan worden in het stadsbestuur, terwijl DENK en NIDA met enkele zetels een linkse coalitie in het zadel kunnen houden. Dit zou echter betekenen dat Leefbaar Rotterdam buiten de boot valt en er een oppositie gevormd wordt met Leefbaar en de PVV.
El Ouali, Wilders, Eerdmans, Baudet en Kuzu. Het zullen de hoofdrolspelers zijn in een verkiezingscampagne die hopelijk zijn weerga niet zal kennen, maar tegelijkertijd de diepe verdeeldheid en ernstige problematiek van Rotterdam schetst. Meer dan in andere steden zal in Rotterdam de verkiezingsstrijd langs uitersten gaan, met weinig ruimte voor compromis. De strijd zal gevoerd worden met als heftigste wapen de uit Amerika overgewaaide identiteitspolitiek. Kuzu en El Ouali kanaliseren op slimme wijze de aanwezige onvrede van allochtone Rotterdammers, die veelal woonachtig zijn in kansarme achterstandswijken. Opmerkelijk genoeg scoort Wilders in vrijwel dezelfde wijken ook goed. DENK en de PVV waren grote winnaars in Rotterdam-Zuid bij de afgelopen Tweede Kamerverkiezingen. Dit tekent de polarisatie en de precaire situatie in de Rotterdamse samenleving, waar groepen niet mét elkaar, maar náást elkaar leven.
De aankomende gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam zullen anders dan in andere steden en gemeenten een strijd worden waarbij het met name over identiteit en culturele normen en waarden zal gaan. Net als bij landelijke verkiezingen zal het in deze stad vooral over de islam, vluchtelingen en het migratievraagstuk gaan en landelijke kopstukken als Baudet, Kuzu en Wilders hopen hun electorale basis te verstevigen of aan hun partij te bouwen door winsten in Rotterdam. Tegelijkertijd wacht een intens moeilijke formatie met een versnipperd en langs identitiaire scheidslijnen gevormd politiek landschap. Rotterdam zou wel eens een voorbode kunnen zijn van het resultaat van jarenlange politieke polarisatie en de toekomst van identiteitspolitiek.
