Klagen over wethouders is hetzelfde als klagen over ministers: de oppositie heeft er alle belang bij openlijk aan hun kwaliteiten en beleid te twijfelen. Toch heeft dit fenomeen in Den Helder een nieuwe dimensie gekregen. Hier zijn niet alleen raadsleden van de oppositie, maar ook van de coalitie negatief over veel zittende wethouders. Een rondgang langs de raadsleden leidt tot stapels kritiek. Een raadslid briest dat de gemeente ‘al twintig jaar’ slecht wordt bestuurd. Het zou de reden zijn waarom in Den Helder zo weinig van de grond komt en waarom de mensen wegtrekken.
De klachten over wethouders komen rechtstreeks voort uit de roddelcultuur in de Helderse politiek. Over de ene na de andere wethouder worden ondermijnende opmerkingen gemaakt. De ene wethouder zou er slechts zitten omdat haar vader voorheen de lokale partijvoorzitter was, de ander zou in zijn echte woonplaats niet aan de bak komen en daarom maar naar Den Helder zijn gekomen en weer een ander levert gefronste wenkbrauwen op omdat hij ook vastgoedondernemer is. In Den Helder is alles verdacht en is er nooit ergens bewijs voor.
Klagen en roddelen over wethouders is in Den Helder heel gewoon, maar over niemand is er zoveel eensgezindheid als over Dirk Pastoor. In 2010 begon hij als raadslid voor de SP, waarna hij zich met een ander raadslid afsplitste en de ‘Vrije Socialisten’ begon. In 2014 werd hij herkozen. Niemand had ooit gedacht dat hij wethouder zou kunnen worden en toch is dat precies wat er in 2014 gebeurde.
Dat jaar huurde de gemeente Den Helder voor 25.000 euro een adviseur in om de vorming van een nieuw college te begeleiden, maar dat proces liep mis. Stadspartij, VVD en CDA werden het niet eens over het aantal wethouders en dus was de formatie na een tijdje weer terug bij af. Er ontstond een nieuwe combinatie: de Stadspartij – met elf zetels – vormde een coalitie met vijf eenmansfracties. De coalitie had een nipte meerderheid van één zetel.
De afspraak was dat men wethouders van buiten zou halen en dat gebeurde ook. Uit allerlei hoeken van het land kwamen er wethouders naar Den Helder toe. Twee eenmansfracties mochten samen een laatste wethouder leveren. De Vrije Socialisten kregen deze post samen met het afsplitsraadslid Marinus Vermooten. Toen schoof Pastoor zichzelf naar voren.
Iedereen kende Pastoor van de vier jaar ervoor. Hij wilde tegen de afspraak in wethouder worden. Als hij geen wethouder zou worden, ging de hele coalitie niet door, dreigde hij. En zo kwam hij op het pluche te zitten. Raadsleden die de coalitie steunden zagen het niet zitten, maar konden er naar eigen zeggen weinig aan doen. Een raadslid noemt het ‘de enige mogelijkheid’, ze konden kiezen of delen. Anders was de tweede formatiepoging mislukt.
Een ander raadslid van de coalitie vond het ‘een verschrikking’. De formateur deed nog zijn best om Pastoor van het plan af te helpen maar zonder succes. ‘Er was niet tegenin te praten.’ Pastoor had het goed ingeschat: er viel geen andere coalitie te maken en dus moest men wel instemmen met zijn wethouderschap om een nieuwe formatiecrisis te voorkomen. Dat niemand er vertrouwen in had, deerde niet. Een collega-wethouder: ‘Hij begrijpt er niet zoveel van, maar hij heeft een groot hart.’ Men kon de schade nog enigszins beperken door Pastoor een kleine portefeuille te geven. ‘Cultuur, dat kan niet zoveel kwaad,’ schampert hij. Pastoor boog zich ook over dierenwelzijn.
Een raadslid van de oppositie denkt dat Pastoor als wethouder niets heeft gedaan: ‘Collega’s namen zaken over.’ Een collega-wethouder vertelt dat Pastoor het niet kon. Bij elk dossier hielp een andere wethouder om het aanzien van Den Helder te redden. De oppositie vond het vreemd dat de coalitie er ooit mee had ingestemd. Pastoor vindt zijn wethouderschap achteraf ook niet zo’n succes: hij past naar eigen zeggen niet in ‘zo’n hiërarchische setting’.
Het was een geluk bij een ongeluk dat er na elf maanden verlossing kwam: het college viel en Pastoor was zijn functie kwijt. In het nieuwe college kwamen de ‘Vrije Socialisten’ niet meer terug. Pastoor schoof als commissielid aan bij zijn oude eenmansfractie die inmiddels werd bestierd door zijn schoonmoeder. Probleem opgelost, behalve dan de kosten van het wachtgeld.
Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart is er twee keer per week: Chris Aalberts in Den Helder. Een serie over de gemeentepolitiek van de marinestad en wat de rest van Nederland daarvan kan leren.
