Wie in politieke termen denkt over bedreigingen voor onze veiligheid komt vaak uit bij radicale stromingen, zoals extreem-links, extreem-rechts en radicalen in islamitische hoek. De meest extreme elementen uit deze kringen vormen een directe bedreiging voor onze veiligheid. Tegelijkertijd zijn er ook minder radicale elementen die een indirecte bedreiging voor onze veiligheid kunnen vormen. Op links bijvoorbeeld, waaronder groeperingen en partijen die het veiligheidsapparaat uit willen hollen, de inlichtingendiensten minder bevoegdheden willen geven en defensie weg willen bezuinigen.
Maar is er, afgezien van extreem-rechts, ook een dergelijke, indirecte, dreiging vanaf rechts te vinden voor onze veiligheid? Juist op rechts is er vaak steun voor investeringen in defensie, veiligheid, inlichtingenwerk en grensbewaking. Je zou daarmee denken dat wanneer we het over veiligheid hebben rechts de stroming is waar we ons ook daadwerkelijk veilig bij kunnen voelen.
Toch is dat in werkelijkheid zeker niet het geval. Juist vanuit rechts zien we een opkomende dreiging voor onze veiligheid die al doorgedrongen is tot de zogenaamde rechtse middenpartijen: het Euroscepticisme. Het verzet tegen verdere Europese integratie tast direct onze veiligheidssituatie aan. Niet omdat de EU zo perfect is, maar omdat een veiliger Europa alleen tot stand kan komen middels verdere Europese integratie.
We kunnen hier 3 terreinen bij onderscheiden waarop dit van belang is: het bestrijden van criminaliteit, terrorismebestrijding en het vergaren van inlichtingen. Op het gebied van criminaliteitsbestrijding zien we dat er sprake is van toenemende transnationale criminaliteit. Dit is enerzijds het resultaat van de voortschrijdende Europese integratie, maar komt anderzijds ook voort uit de toenemende globalisering en de komst van het internet.
Toch is het adagium van ‘grenzen dicht’ wat je geregeld op rechts hoort hierbij niet de oplossing. Ook vroeger lieten criminelen zich niet door grenzen tegenhouden, en dat zal met de terugkeer van de binnengrenzen in Europa ook geenszins het geval zijn. De oplossing voor het beter kunnen bestrijden van transnationale criminaliteit in Europa ligt in het nauwer samenwerking van Europese criminaliteitsbestrijders. Van meer integratie op Europees veiligheidsgebied dus.
Ditzelfde geldt voor terrorismebestrijding. Ook terroristen laten zich niet door grenzen tegenhouden. En momenteel zien we hoe terroristen al niet meer van buiten Europa hoeven komen, maar gewoon homegrown in onze eigen Europese maatschappijen zijn. Toch zijn de netwerken waarbinnen ze opereren nog wel vaak transnationaal. En ook hier ligt de sleutel tot het garanderen van onze veiligheid bij verdere Europese integratie. Bij betere samenwerking tussen Europese inlichtingen- en veiligheidsdiensten. Bij meer integratie op het gebied van informatiedeling en terrorismebestrijding.
Het vergaren van inlichtingen, ten slotte, is vanuit veiligheidsperspectief niet alleen van belang om bijvoorbeeld terroristen te bestrijden. Want in inlichtingenland geldt de regel dat over hoe meer inlichtingen je beschikt, hoe sterker je machtspositie in die wereld is, en hoe meer anderen graag met jou willen samenwerken en ook bereid zijn hun eigen geheimen te delen. Verdere integratie van Europese inlichtingendiensten is dus van belang om Europa een machtspositie op dit gebied te geven. En desintegratie zou uiteindelijk een verzwakking van onze eigen positie in de wereld betekenen.
De roep om het tot stand brengen en het zelfs laten uiteenvallen van het Europese project tast dan ook direct en indirect onze veiligheid aan. Het Euroscepticisme vormt dus op veiligheidsgebeid een bedreiging in en voor Europa. Verdere Europese integratie is noodzakelijk om beter in staat te zijn om de veiligheid te garanderen in Nederland en andere Europese landen. En stilstand of zelfs desintegratie tast deze veiligheid aan. Zo bezien kunnen we constateren dat niet alleen links, maar ook rechts middels bepaalde standpunten de veiligheid kan bedreigen, en dat ook daadwerkelijk doet.
