Het is ijskoud in Den Helder, maar dat weerhoudt de achterban van de Helderse politieke partijen er niet van om donderdagavond af te reizen naar de Morgenster, een kerk op hetzelfde onooglijke industrieterrein als het Helderse stadhuis. Deze kerk is vanavond het decor voor een Helders lijsttrekkersdebat. Voor een redelijk gevulde kerkzaal debatteren de lijsttrekkers in drie rondes over drie verschillende thema’s. Er zijn zoveel lijsttrekkers dat iedereen maar aan één ronde meedoet. Dat houdt het overzichtelijk.
Er is deze avond iets bijzonders aan de hand. Al maanden geleden kondigde Geert Wilders de deelname aan van de PVV aan de Helderse gemeenteraadsverkiezingen. Maar hoewel er soms wel wat PVV-nieuws te melden was, was het sindsdien vooral heel stil. Zo kwam de PVV bij twee eerdere debatten niet opdagen. Het versterkte het beeld dat de PVV in Den Helder eigenlijk helemaal geen campagne voert: veel lijsttrekkers hadden nog nooit een Helderse PVV’er ontmoet, laat staan ermee gepraat.
Deze avond gaat het anders. PVV-lijsttrekker Vincent van den Born lijkt zelfs drie partijgenoten bij zich te hebben. Hij neemt net als de andere veertien lijsttrekkers op het podium plaats en verroert zich niet. Hij doet mee aan het laatste debat van de avond. Van den Born heeft alleen landelijke partijen als tegenspelers: CDA, PvdA, ChristenUnie en GroenLinks.
Het is niet duidelijk waarom de lijsttrekkers op deze manier zijn ingedeeld. Ze hadden geen invloed op de indeling van de partijen over de debatten en ook al niet op de onderwerpen. Dat heeft nogal wat consequenties. CDA, PvdA, ChristenUnie, GroenLinks en PVV hebben ongetwijfeld wel wat over de ruimtelijke ordening en de zorg te zeggen, maar bij die thema’s zijn ze niet ingedeeld. Ze mogen alleen over de economie praten. Over de VVD-visie op de economie kunnen ze ook niet in discussie, want de VVD-lijsttrekker zit in een andere ronde.
De PVV valt hier op door een niet erg sprankelende debatstijl. Van den Born leest bij het introductierondje op van een papiertje. Er komen allemaal algemene dingen uit zijn mond: werkgelegenheid is heel belangrijk, de PVV heeft oog voor ondernemers, er moeten minder regels komen, de haven is ook heel belangrijk, de marine en de havenbedrijven moeten alle ruimte krijgen en de bereikbaarheid moet ook beter. Dan is zijn minuut om. Geen van deze standpunten is onderscheidend van wat de vele – voornamelijk populistische – lokale partijen normaliter in Den Helder naar voren brengen.
Debatleider Hedzer Faber wil weten waarom CDA-lijsttrekker Harmen Krul zijn hoofd schudde tijdens de opleesbeurt van de PVV. Van den Born zei dat de PVV de enige partij is die naar ondernemers luistert, maar dat is volgens Krul beslist niet waar: het CDA luistert óók heel goed naar ze. Van den Born deelt mee dat er veel klachten van ondernemers zijn. Volgens Van den Born is de precariobelasting te hoog en moet er ander terrassenbeleid komen. Hoe serieus deze klachten zijn is niet bekend, maar de twijfelende toon van Van den Born maakt ze niet erg geloofwaardig.
Er wordt wat gebabbeld over een extra brug naar de haven die al twintig jaar op de agenda staat en er zijn opmerkingen over de bereikbaarheid: de een wil meer asfalt, de ander dubbel spoor. Van den Born meldt dat de PVV asfalt wil: ‘ik denk dat dat belangrijk is’. CDA-lijsttrekker Krul begint te ratelen over ‘dynamisch verkeersmanagement’. Van den Born heeft daar duidelijk nog nooit over nagedacht en zegt dat de PVV ook altijd ‘voor goede ideeën’ is. Debatleider Faber concludeert dat het CDA en de PVV hier in Den Helder nog vrienden gaan worden.
Dán gebeurt het: CDA-lijsttrekker Krul wil weten wat volgens de PVV de achterstandswijken in Den Helder zijn. Van den Born denkt die in Nieuw Den Helder te kunnen vinden. Krul vult aan dat dat dus de wijken zijn waar de PVV geen projecten meer wil initiëren. De PVV wil asocialen niet helpen maar in containerwoningen onderbrengen. Debatleider Faber vraagt waar die containerwoningen moeten komen te staan. Een antwoord blijft uit. Krul gaat nog even verder door te melden dat de PVV ‘er een hek omheen wil zetten’ en ‘de boel wil laten verpauperen’. Applaus uit de zaal.
Van den Born begint wat te prevelen over ‘projecten met weinig resultaat’. Hij krabbelt terug: de asocialen hoeven wat hem betreft niet altijd in een container te gaan wonen. Marije Boessenkool van GroenLinks begint te roepen dat dit sowieso segregatie is en daar is haar partij natuurlijk tegen. Van den Born zegt zachtjes dat hij van mening verschilt met GroenLinks.
Debatleider Faber begint over de PVV-visie op de economie. Op ietwat twijfelende toon zegt Van den Born dat winkeliers in de binnenstad klagen over bedreigingen. Er moeten buitengewone opsporingsambtenaren (boa’s) worden ingezet en er moet meer toezicht komen. Faber voegt toe dat de PVV wil dat die boa’s een wapenstok krijgen. Van den Born ontkent dat niet en benadrukt het belang van ‘een stukje veiligheid’.
PvdA-lijsttrekker Peter de Vrij haakt in op de discussie en zegt dat boa’s meer werkgelegenheid opleveren en dat dat goed is. Dan komen vrouwen met een hoofddoekje ook aan de bak, bijt hij Van den Born toe, die inmiddels geen vin meer verroert. De Vrij suggereert vervolgens dat de PVV de criminaliteitscijfers in Den Helder overdrijft. Van den Born zegt dat hij ze toch echt gisteren nog heeft opgezocht.
Dan volgen nog wat opmerkingen over toerisme, waarbij de PVV-lijsttrekker het ‘cultureel erfgoed’ van Den Helder aanprijst. Daarmee is het debat afgelopen. De vraag is: hoe moeten we dit eerste optreden van de PVV in Den Helder evalueren?
Het is makkelijk het optreden van Van den Born hopeloos te noemen: hij leest standpunten voor, geeft twijfelende antwoorden, heeft duidelijk niet over alle thema’s nagedacht en er komt geen grapje over zijn lippen. Maar ondanks dat Van den Born er niks van bakt, is zijn optreden een doorslaand succes. Helderse partijen kibbelen graag onderling en dat deden ze het eerste uur van deze avond ook. Maar nu de PVV iets zegt over wapenstokken, criminaliteit en asocialen, richt iedereen zich opeens op Van den Born. De Helderse partijen waren nooit zo eensgezind als in hun Pavlov-reactie op de PVV.
De PVV is in Den Helder eigenlijk ontzettend flets. Toch zijn de Helderse concurrenten zo bang van de partij dat alle ballen voor Van den Born zijn. Hij hoeft niets te doen om in het middelpunt van de belangstelling te staan en een underdog-positie te kunnen claimen. Daar heeft de PVV tot dusver altijd van geprofiteerd.
Chris Aalberts in Den Helder (35): PVV strijdt tegen islampromotie die er nooit was
