De islam blijft de gemoederen bezighouden en dus debatteren de Rotterdamse lijsttrekkers er donderdagavond over in debatcentrum Arminius. Veel lijsttrekkers blijken geen zin te hebben. PvdA-lijsttrekker Barbara Kathmann wilde eigenlijk niet komen. Zij vindt het slecht dat ‘mevrouw Omar’ – Ebru Umar – hier een column mag uitspreken want ze zegt onaardige dingen over moslims. De lijsttrekkers van SP, GroenLinks en het islamitische Nida zijn het met Kathmann eens.
Deze instemming is geen toeval want deze vier partijen hebben in Rotterdam een verbond gesloten. GroenLinks-lijsttrekker Judith Bokhove legt het uit: ze hebben geen gezamenlijk programma, maar wel een gezamenlijke agenda die ‘sociaal, duurzaam en inclusief’ is. Leefbaar Rotterdam noemt het smalend ‘het links-islamitisch blok’.
De vier partijen zijn dus tegen hun zin bij dit debat en dat is vreemd, want als ze hadden afgezegd was er nauwelijks een debat mogelijk geweest. Niemand daagt ze deze avond uit om hun biezen te pakken.
SP-lijsttrekker Leo de Kleijn wil het hebben over ‘inclusiviteit’ en vindt het belachelijk dat het over één godsdienst gaat. Nida-lijsttrekker Nourdin El Ouali vindt dat de verkiezingen sowieso te veel over de islam gaan. Dat is volgens hem ‘2002’. Maar ook VVD-lijsttrekker Vincent Karremans klaagt dat hij liever praat over veiligheid. Leefbaar-lijsttrekker Joost Eerdmans noemt het gemor over dit debat typisch voor ‘de kramp waar we in zitten’. Hij vindt het een linkse kramp, maar die is er bij iedereen behalve bij Leefbaar en het CDA.
Er is nog een andere kramp, namelijk die bij de PVV. De partij van Wilders lijkt te verkrampen als moslims willen debatteren, zo lijkt het. PVV-lijsttrekker Maurice Meeuwissen wilde deze avond niet komen omdat dit debat mede door De Moslimkrant wordt georganiseerd. Eerdmans zegt de PVV’er nog nooit te hebben ontmoet en noemt hem ‘een mystery guest’. Eerdmans ligt er niet wakker van. Navraag leert dat wel meer Rotterdamse politici nog nooit een lokale PVV’er hebben ontmoet.
Eerder deze dag is een Rotterdamse peiling gepubliceerd waaruit een enorme politieke versnippering blijkt. Meerdere partijen halen vier of vijf zetels. Leefbaar Rotterdam is met negen zetels de grootste. Er komen bovendien meerdere nieuwe partijen bij. Dit suggereert dat de Rotterdamse meningsverschillen enorm zijn, maar juist het tegendeel blijkt deze avond het geval. Er is een behoorlijke eensgezindheid over de islam, wat we eigenlijk al konden afmeten aan de eensgezinde afkeer van dit debat.
Er zijn drie geluiden. De eerste is uitgesproken islam-kritisch en komt van Leefbaar. Eerdmans wil meeluisteren in moskeeën om salafisme tegen te gaan, grenzen aan islamitische scholen in Rotterdam en een maximum aantal islamitische slagers in één winkelstraat. Alleen Leefbaar heeft het expliciet over de islam, de rest praat eerder over de multiculturele samenleving. Zo gaat dit islamdebat vaak helemaal niet over de islam.
Het tweede geluid komt van CDA en VVD, die afstand houden van Leefbaar, maar óók van links. De nadruk ligt bij hen op praktische maatregelen. CDA-lijsttrekker Sven de Langen houdt een verhaal dat er in het Nederlands gepreekt moet worden. Dit gaat over de islam, maar dat zegt De Langen er niet bij. Het is goed om elkaar te ontmoeten en met elkaar in gesprek te gaan, meldt hij, en dan helpt het als iedereen de taal spreekt. Heel verbindend dus.
Dit standpunt kan helemaal niet afgedwongen worden, klinkt het al snel en dus zwakt De Langen het af. Hij wil niet in de buurt van Leefbaar komen. Wat er van het CDA-standpunt overblijft is niet duidelijk. Ook de VVD houdt het praktisch: lijsttrekker Karremans houdt een pleidooi voor de patseraanpak, waarbij jongeren in een te dure auto worden aangehouden en de vraag krijgen of ze die wel kunnen betalen. Anoniem solliciteren wil de VVD niet, hardere straffen voor arbeidsmarktdiscriminatie wel, evenals een grotere pakkans.
Het derde geluid komt van alle andere partijen, inclusief de vier die een onderling verbond sloten. D66, Denk en de ChristenUnie kunnen er zo bij aansluiten. D66 begint over de mensenrechten, Denk wil geen beperkingen voor islamitisch onderwijs en de ChristenUnie wil niet verplicht preken in het Nederlands. Daarmee zien we wat versnippering is: er zijn zeven partijen die ‘inclusief’ en ‘verbindend’ willen zijn maar die de grootst mogelijke moeite hebben om aan te geven wat hun unieke positie ten opzichte van de rest is.
Dat wordt het meest duidelijk bij de lijsttrekkers van Nida en Denk, die zich beide richten op Rotterdammers met een islamitische of migratie-achtergrond. Aan het einde van de avond wordt hen gevraagd wat het verschil tussen hun partijen eigenlijk is. Denk-lijsttrekker Stephan van Baarle komt er niet uit en Nida-lijsttrekker Nourdin El Ouali ook niet: ‘er zijn genoeg verschillen’, prevelt hij. Eigenlijk hadden ze ook wel bij GroenLinks of de PvdA kunnen zitten.
De conclusie is al met al eenvoudig: VVD en CDA kunnen samenwerken met zowel links als met Leefbaar, maar de rechtse variant krijgt als we de peilingen moeten geloven waarschijnlijk geen meerderheid. Een linkse of centrumlinkse coalitie ligt dus voor de hand.
