Het is bijna tijd voor de gemeenteraadsverkiezingen en dus zijn er her en der debatten met lokale lijsttrekkers. In Den Helder waren er vijf debatten in iets meer dan een maand tijd. Deze debatten vormen een prachtige mogelijkheid om te zien hoe de lokale debatcultuur eruit ziet. Die stemt niet erg hoopvol over de mogelijkheden van burgers om bij de gemeenteraadsverkiezingen geïnformeerd te stemmen. Want wat kunnen we van deze debatten leren?
We zijn dinsdagavond in het Junior College in Julianadorp. Hier zijn dertien lijsttrekkers bijeen om te praten over uiteenlopende stellingen die allemaal gaan over… Julianadorp. Deze avond wordt namelijk georganiseerd door de Belangenvereniging Julianadorp. We zien een vertrouwd patroon: er zijn heel veel wensen en politici willen geen ‘nee’ verkopen. En dus stemt hier een ruime meerderheid van de lijsttrekkers in met een stadspark in Julianadorp, het afmaken van de rondweg rond Julianadorp en het creëren van veel meer parkeergelegenheid in Julianadorp.
Het wordt VVD-lijsttrekker Kees Visser al snel te veel. Er is in minder dan een half uur tijd tien miljoen uitgegeven aan toezeggingen. Dat gaat dus nooit lukken.
De lijsttrekkers debatteren over omgewaaide bomen die volgens een van de stellingen door ‘betere of duurzame bomen’ vervangen zouden moeten worden. Een lokale partijvoorzitter verzucht dat het vervangen van groen allang gemeentelijk beleid is. Meerdere lijsttrekkers geven achteraf hun ongemak toe: zijn omgewaaide bomen echt het belangrijkste waar deze gemeenteraadsverkiezingen over gaan? Laten we daarom eens kijken naar de politieke werkelijkheid in Den Helder en hoe die terugkomt in de vijf Helderse verkiezingsdebatten.
Er wordt al jaren gepraat over het nieuwe stadhuis. De gemeenteraad besloot deze raadsperiode tot renovatie van het huidige gebouw maar die aanbesteding is onlangs mislukt. Wat nu? Het besluit is aan de nieuwe gemeenteraad en dus is dit een potentieel verkiezingsthema, maar in vijf achtereenvolgende verkiezingsdebatten ging het er helemaal niet over. Er was zelfs nergens een stelling te bekennen over het idee een lokaal referendum te houden om voor eens en altijd van deze discussie af te zijn.
Deze week stapte D66-wethouder Lolke Kuipers op. Er is gedoe over de verplaatsing van een coffeeshop. Deze zit nu in het voormalige uitgaansgebied dat wordt herontwikkeld tot een woonwijk. De gemeenteraad stelde criteria op waar een nieuwe coffeeshop-locatie aan moet voldoen, maar nu de coffeeshop een concreet plan heeft voor zo’n locatie en er een vergunningsaanvraag ligt, maakt de gemeenteraad opeens rare sprongen. Iedereen is bang van de kiezer. Wat zou het coffeeshopbeleid moeten zijn? Er is in vijf verkiezingsdebatten geen enkele stelling over.
Deze week deed de rechter uitspraak in de lang slepende zaak rond het Rob Scholte Museum. Scholte moet van de rechter het voormalige postkantoor binnen dertig dagen verlaten. Scholte wil door de ME worden ontruimd. Meerdere partijen willen Scholte voor Den Helder behouden en de gemeente probeert al jaren het toerisme te stimuleren. Dat laatste wil niet erg lukken. Tijd voor een debat zou je denken, maar in geen van de vijf debatten kwam het toerisme of Scholte in de stellingen terug.
In Den Helder wordt de stadsvernieuwing uitgevoerd door Zeestad, een organisatie in handen van de gemeente en de provincie. Zeestad realiseerde in tien jaar heel wat stadsvernieuwing maar de invloed van de gemeenteraad op de organisatie is beperkt. Dat was ook de bedoeling en voor velen een steen des aanstoots. Zeestad is voor tien jaar opgericht en deze periode loopt binnenkort af. Sommigen willen doorgaan met Zeestad, anderen niet. Maar hoewel dit besluit over niet al te lange tijd genomen zal worden is hier in de Helderse verkiezingsdebatten geen stelling over te bekennen.
En dan het sociaal domein. Den Helder heeft veel burgers die afhankelijk zijn van de gemeente. Veel debatten gaan wél over dit onderwerp en twee ervan zelfs helemaal. Maar ook hier is een probleem: lijsttrekkers doen in deze debatten de ene na de andere belofte zonder iets te zeggen over hoe die toezeggingen betaald moeten worden. Dat kwalificeert nauwelijks als een serieus debat waarin beleidsopties echt met elkaar worden geconfronteerd. Het lijkt er meer op dat veel Helderse lijsttrekkers graag voor Sinterklaas spelen. Een enkeling geeft dat achteraf ook ruiterlijk toe.
Zo komen we deze dinsdagavond in Julianadorp bij wéér een debat wat niet gaat over de belangrijkste thema’s waar de komende gemeenteraad echte beslissingen over moet nemen. De lijsttrekkers praten wel over de vraag of de woningtoewijzing door de gemeente moet gebeuren. Een stelling uit een soort dromenland die als het juridisch al haalbaar zou zijn, eerst rechtszaken met de woningstichting oplevert, die deze taak immers niet zal willen afstaan.
Hoe belangrijker thema’s zijn, hoe minder aandacht of serieuze aandacht ze in de Helderse verkiezingscampagne krijgen. Dit simpele feit is vooral een forse onderschatting van het eigen kiezerspubliek. Zouden Helderse burgers echt geen serieuze discussie over Zeestad, het sociale domein of het stadhuis aankunnen? Of deze thema’s burgers aanspreken is niet zeker, maar we weten wel dat de huidige debatten vrijwel alleen bezocht werden door partijleden, behalve die ene keer dat de leerlingen van een school verplicht in de zaal zaten.
Hoe een betere debatcultuur in Den Helder zou kunnen ontstaan is een raadsel, maar vertrouwen in het denkvermogen van de eigen burgers zou een mooi begin zijn.
Tot aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart is er drie keer per week: Chris Aalberts in Den Helder. Een serie over de gemeentepolitiek van de marinestad en wat de rest van Nederland daarvan kan leren.
