Op de late avond van 7 maart 2018 werd via de Nederlandse Publieke Omroep een documentaire uitgezonden over de vrouwen van enkele vooraanstaande Griekse politici van de extreemrechtse Gouden Dageraad partij. Hun mannen zaten gevangen en konden daarom niets meer van zich laten horen. Hun vrouwen konden dat wel en lieten zich dan ook in niet mis te verstane bewoordingen uit over het enorme onrecht dat de Griekse bevolking was aangedaan ten tijde van de Europese schuldencrisis.
De documentaire schetste een beklemmend beeld van een land dat door Europa –en dan natuurlijk met name door Duitsland- in de financiële houtgreep was genomen. De prijs voor de schuldencrisis werd door burgers betaald en dat is nog steeds zo. In de moeilijke jaren die het land achter zich heeft bewees de bevolking met recht het predicaat te dragen de oudste democratie van de wereld te zijn. Natuurlijk waren er relletjes en zelfs heuse opstanden, maar er was geen burgeroorlog. Het parlement was en is de arena waarin om de eigen visie gestreden moest en moet worden, een teken van diepgewortelde beschaving.
Of deze situatie nog lang zal voortduren wordt inmiddels zelfs door de Grieken betwijfeld. Het gezagsgetrouwe dagblad Ekathimerini (in de digitale versie) luidt op 15 maart jongstleden de noodklok, nu indringender dan ooit, hoewel de echte boodschap alleen tussen de regels door kan worden gelezen en begrepen. De krant wijst op het scherp toegenomen extremistisch vandalisme in de straten van Athene en andere grote Griekse steden. De wetteloosheid neemt bedreigende vormen aan. Universiteiten worden aangevallen, onlangs nog een vrouwelijke hoogleraar die in de collegezaal met rode verf werd overgoten. Ook banken en andere instituties zijn regelmatig het slachtoffer van extreem rechts.
Tegelijkertijd wint Gouden Dageraad stemmen bij de vleet, hetgeen de burgemeester van Athene, Giorgos Kaminis er toe bracht om de situatie als ‘out of control’ te benoemen en de regering als aan het einde van haar levenscyclus. Een goed verstaander vreest het ergste, namelijk voor een mogelijke burgeroorlog. Alsof Griekenland nog niet genoeg aan het eigen hoofd heeft, wordt het land ook nog eens aangevallen –net niet met geweld- door Turkije dat inmiddels een aantal militairen heeft vastgezet die per ongeluk de grens waren overgestoken. Het zijn maar kleine eilandjes waar het Turkije om gaat maar ze vertegenwoordigen enorme belangen, waaronder olie en gas. In dit licht bezien vormen de schermutselingen over welk landsdeel van rechtswege de naam Macedonië mag dragen, slechts het puntje van een existentiële ijsberg die aan het driften is geraakt.
Het vergt weinig fantasie om vast te stellen dat Griekenland het einde van de rit heeft bereikt. Het land lijkt daadwerkelijk kopje onder te zullen gaan als het niet geholpen wordt. Europa kan eigenlijk niet anders dan afscheid nemen van de door Duitsland opgelegde bezuinigingsdwang. Die leidt alleen tot nog ergere verarming. In plaats van de (Europese en Griekse) banken te redden, moeten de Griekse burgers en bedrijven worden gered. Redenerend vanuit de aloude Europese droom is nu de Europese bevolking aan zet, met hulp van de Europese Commissie. Laten wij als Europese burgers de handen ineen slaan en de Griekse burgers een moderne vorm van Marshall hulp aanbieden.
Dat kan bijvoorbeeld door de uitgifte (door Europa) van nieuw in het leven te roepen Griekse volksobligaties. Het geld dat deze obligaties opleveren kan vervolgens door de Griekse regering worden aangewend om elke burger een sociaal maandelijks basisinkomen te geven. Alleen zodoende kan de armoedeval worden gestopt en krijgen burgers weer een beetje grond onder de voeten. In Nederland experimenteren we hiermee op kleine schaal. In Griekenland zouden we het gewoon moeten doen. Op grote schaal. Via volksobligaties.
