Van de week grote consternatie in Frankrijk, omdat oud-president Sarkozy een nacht in de cel moest doorbrengen. Hij wordt verdacht van een reeks strafbare feiten, allemaal van tien jaar en langer geleden, en het justitiële onderzoek loopt nu al vijf jaar. Men zag het vastzetten van Sarkozy algemeen als machtsvertoon van justitie, er was geen goede reden. Hij werd al iedere dag verhoord, en mocht ‘s avonds normaal gesproken naar huis. Er waren geen nieuwe, extra belastende feiten aan het licht gekomen, en je kunt hem nou niet echt vluchtgevaarlijk noemen.
Het heeft me altijd verbaasd hoe gehaat Nicolas Sarkozy was als president van Frankrijk, en nog altijd is. Ik heb meermalen in gezelschap meegemaakt dat mensen vuur begonnen te spuwen als het gesprek op hem kwam. Om Sarkozy heb ik zelfs de vriendschap beëindigd met een aardige vent en zijn vrouw. Of we bij hem waren of bij mij, hij sprong bij ieder etentje wel een keer op voor een scheldpartij op Sarkozy.
Wist ik wel wat die allemaal op zijn geweten had, en hoe hij had gezorgd dat iedereen minder verdiende, behalve de rijken, dat hij het onderwijs had gesaboteerd, dat hij dit en dat instituut ook naar de verdoemenis had geholpen, en dat hij met handen en voeten in allerlei duistere zaakjes zat. Kortom, wat men zo ongeveer over iedere president zegt in Frankrijk. Het vervelende was dat mijn voormalige vriend Sarkozy steevast een rat noemde, en daar ben ik allergisch voor. Dat doet me teveel denken aan hoe nazi’s over joden spraken. Als ik het goed heb, is van Sarkozy – zoon van Hongaarse immigranten – alleen een grootvader joods, maar toch.
Bovendien vond en vind ik Sarkozy ondanks zijn tekortkomingen altijd best een leuke kerel. Hij is meestal charmant, en heeft een onvermoeibare strijdlust, plus een intelligentie en humor die ik mag. Hij was de man die zich altijd weer terug vocht.
Tot de tegenstand die hij van alle kanten ontmoette hem echt teveel werd. Dat was zo bij de voorrondes van de laatste presidentsverkiezingen. Hij bleef steken op minder dan 10% van de stemmen, en een tijdje hoorde je niks meer van hem.
Nu hangt hij aan zijn nagels boven de afgrond en vecht hij voor zijn hachje.
Bij links maakte Sarkozy zich in 2005 al gehaat, toen hij als minister van Binnenlandse Zaken onder Chirac keihard optrad tegen relschoppers in de banlieues. Hij noemde ze racaille (schorem). Omdat het gros daar van Noord- en zwart Afrikaanse oorsprong is, werd dat uitgelegd als racisme. Hij had ook al gezegd dat hij deze banlieues zou nettoyer au Kärcher (reinigen met de hogedrukspuit).
Die gigantische, wekenlange rellen van 2005, waren ‘veroorzaakt’ door de dood van twee jongens, Zyed en Bouna. Die hadden zich verstopt in een elektriciteitshuisje, toen ze werden achtervolgd door de politie.
Een traangasgranaat die de Franse ME voor de ingang van een moskee in een voorstad van Parijs had gegooid, joeg de gemoederen nog eens extra op. Er werden in Frankrijk een week lang meer dan duizend auto’s per dag in brand gestoken door relschoppers. President Chirac kondigde een soort staat van beleg af: L’état d’urgence.
In 2006 vaardigde Sarkozy – nog steeds als minBiZa – wetten uit die de rechten van immigranten aanpakten: hij wilde bijvoorbeeld een immigration choisie au lieu d’une immigration subie (een gekozen immigratie in plaats van een passieve immigratie).
Dat zou het lastiger maken voor illegalen om legaal te worden – passieve immigratie – , en gezinshereniging moeilijker maken. En het zou immigranten toelaten op grond van wat ze konden, wat hun vak was, niet omdat ze zich toevallig aanmeldden.
U begrijpt, iedereen links van het midden kon zijn bloed drinken.
Sarkozy was ook de man waar altijd een luchtje aan zat, een zweem van corruptie, van nepotisme, en van duistere financiële zaakjes.
Hij heeft bijvoorbeeld zijn oudste zoon op onoorbare wijze hogerop geholpen, en hij heeft zijn twee presidentscampagnes op onduidelijke, zo niet op illegale manier gefinancierd. Hij heeft een hoge magistraat een baan aangeboden in Monaco, toen hij president was, in ruil voor informatie over het juridische dossier tegen hem – dat kennelijk toen al bestond.
Hij werd verdacht van betrokkenheid bij een affaire waarin verschillende rechtse politieke partijen –waaronder die van Sarkozy – zwart geld aangenomen zouden hebben van Liliane Bettencourt, als enige erfgenaam van de oprichter van L’Oréal de rijkste vrouw van Frankrijk, en langere tijd bevriend met Sarkozy. Hij ging regelmatig bij haar eten tijdens zijn verkiezingscampagne in 2007, en zou na afloop van zulke diners enveloppen met grote bedragen mee naar huis hebben gekregen. Niet lang daarna zou mevrouw Bettencourt tientallen miljoenen belastingvoordeel hebben gekregen, terwijl Sarkozy president was.
Er dan nog de affaire Bygmalion, de naam van een adviesbureau dat door politici van de partij van Sarkozy was opgericht, met het doel via valse facturen geld uit de kas van die partij over te hevelen naar de twee presidentscampagnes van Sarkozy. Van deze zaak werd hij zelf vrijgepleit.
Maar ik ben nog niet klaar, misschien wel het ernstigste dossier tegen Sarkozy is zijn vermeende financiële relatie met kolonel Khadaffi. Die zou hem door een Frans-Libanese zakenman koffers met geld hebben laten bezorgen, miljoenen euro’s, onder andere bestemd voor campagnekosten. Dat was – uiteraard – voordat Sarkozy als president het Libië van Khadaffi liet bombarderen. De betrokken zakenman had zelf voor witwassen in de gevangenis gezeten, en kan moeilijk een betrouwbare getuige worden genoemd. De andere getuigen in deze zaak zijn voormalige trawanten van Khadaffi zelf. Ook niet dat je zegt, wat een solide getuigen.
Of Sarkozy nu wel of niet schuldig is aan één of meer van deze – hem nog niet officieel ten laste gelegde – zaken, hij heeft ondanks zijn natuurlijke charme altijd behoorlijk zijn best gedaan zoveel mogelijk mensen tegen zich in het harnas te jagen, vooral degenen die zich politiek ter linkerzijde bevonden.
Ook en vooral journalisten en rechters. Als minister van binnenlandse zaken en als president heeft hij niet alleen veel kritiek gehad op rechters, maar ook wetten het licht laten zien die de bewegingsvrijheid van rechters inperkten. Zoals die op de peines planchers (verplichte minimumstraffen voor bepaalde delicten). Overgewaaid uit Amerika, net als een wet op hogere straffen voor mensen die eerder veroordeeld zijn. Klinkt allemaal plausibel, maar het is begrijpelijk dat rechters er niet blij mee zijn.
Het hele justitiële apparaat, rechters, officieren en advocaten, is zelfs in staking gegaan tijdens zijn presidentschap, een unicum voor zover mij bekend.
In Frankrijk zijn rechters en officieren meestal lid van een eigen vakbond. Daar zijn er twee van, en één van die twee, het Syndicat de la Magistrature, werd in 2013 betrapt op het onderhouden van een Mur des Cons op hun hoofdkantoor. Een boeven-wand dus, een hele muur met foto’s en namen van bekende rechtse politici en journalisten, waaronder Sarkozy. Voorzien van smeuïge teksten en Front National stickertjes die op sommige gezichten zaten geplakt.
Een en ander werd met verborgen camera gefilmd door France 3, een televisiezender. Het gaf schandaal, het geloof in de onafhankelijkheid van justitie liep enorme schade op. En het Franse parlement roerde zich, uiteraard alleen de rechtse partijen. De toenmalige minister van Justitie onder Hollande, Christiane Taubira, trok zich er allemaal niks van aan.
Al kan het natuurlijk altijd erger, je kunt rustig zeggen dat de carrière van Nicholas Sarkozy zich op een absoluut dieptepunt bevindt. Maar hij zou zichzelf niet zijn als hij niet keihard van zich af beet. Dat deed hij in het acht-uur journaal van donderdag. Hij noemde justitie kwaadaardig, omdat hij alles bij elkaar 150 uur was verhoord, zonder dat hem duidelijk werd gemaakt waar hij precies van werd verdacht.
Hij zegt nooit het vertrouwen van het Franse volk te hebben beschaamd, en nooit het onderzoek van justitie te hebben tegengewerkt, dat inmiddels al vijf jaar loopt, en gaat over feiten van meer dan tien jaar terug.
De getuigenverklaringen komen van een stel moordenaars, verklaarde hij, de handlangers van Khadaffi, en oplichters, zoals de Frans-Libanese zakenman die hem koffers met geld gebracht zou hebben. Tenslotte waren er ook ‘manipulateurs’ aan de gang. Daarmee doelde hij op journalisten van een grote, ultralinkse opiniesite, Mediapart, die het hun levenswerk hebben gemaakt Sarkozy onderuit te halen. Die site-met-agenda wordt door NRC in boven gelinkt artikel aangehaald als een serieuze bron, dat zou je misschien anders moeten zien. Ze schrijven bijvoorbeeld ook dat Tariq Ramadan nooit van zijn leven een vrouw heeft lastig gevallen.
Nu zijn ze met een document gekomen dat ondertekend zou zijn door een ex-minister van Khadaffi, waarin staat dat hij zo en zoveel geld voor Sarkozy opzij heeft laten zetten. Tja, het kan…
Er zijn ook journalisten die de kant van Sarkozy kiezen, en schrijven dat Franse onderzoeksrechters er een erezaak van hebben gemaakt hem achter de tralies te krijgen. Dat ze elkaar aflossen in een soort afvalrace, wie hem te pakken gaat krijgen. Tot nu toe is het nog niet gelukt, maar ze geven nog lang niet op.
Dat het een persoonlijke kwestie is, zou je kunnen concluderen uit het feit dat François Fillon, van dezelfde partij als Sarkozy, en ooit de meest kansrijke kandidaat voor de presidentsverkiezingen vorig jaar – maar gestruikeld over zijn eigen financiële malversaties – door justitie nauwelijks een strobreed in de weg wordt gelegd.
Tenslotte, het is geen excuus, maar goedbeschouwd heeft iedere Franse president dingen gedaan die niet door de beugel kunnen, de een wat meer dan de ander.
Google eens de naam van een willekeurige president, en daarachter het woord ‘affaire’. Ik heb nog geen president gevonden bij wie die zoektocht geen resultaat oplevert. Meestal meer dan één.
Giscard d’Estaing bijvoorbeeld, en zijn twijfelachtige relatie met zelf benoemd keizer Bokassa, die hem diamanten kado gaf. Dat was nog maar één van zijn schandalen.
Amsterdam heeft zijn 9 straatjes, maar oud-president Chirac had zijn 9 affaires. Hij werd na zijn presidentschap tot een voorwaardelijke gevangenisstraf van twee jaar veroordeeld.
Ook linkse presidenten hebben hun affaires, zoals Mitterand, die ervan werd verdacht zijn eigen auto te hebben laten beschieten om het publieke tij in zijn voordeel te keren. En Pompidou dan. Of Hollande met zijn 5 affaires. Kijk zelf maar.
Enzovoort. Geeft niet, we hebben het over Frankrijk, niet over Scandinavië.
