Waarschijnlijk zal 21 maart 2018 in de Nederlandse politieke geschiedenis net zo een historische datum worden als 6 maart 2002 (de Gemeenteraadsverkiezingen waarbij Fortuyn in Rotterdam 34,7 procent haalde, slechts enkele maanden na de oprichting van de partij Leefbaar Rotterdam). De kans op de historische waarde wordt groter als de prominente politici in Nederland niet goed onderkennen wat er gebeurd is en verder gaan met hun aanpak “business as usual”.
Dit zijn de belangrijkste conclusies (pdf)
- De uitslagen van de lokale partijen zijn een sterke afwijzing van een steeds groter deel van het electoraat van de traditionele politieke partijen. En dat zal uiteindelijk ook bij de volgende Eerste en Tweede Kamerverkiezingen in de nabije toekomst steeds meer merkbaar worden.
- Niet alleen in de gemeenten waar geen Gemeenteraadsverkiezingen zijn gehouden zijn de tegenstanders van de WIV sterker opgekomen, maar dat is ook het geval geweest in de gemeenten waar wel Gemeenteraadsverkiezingen zijn gehouden. Zonder het referendum had de opkomst bij de Gemeenteraadsverkiezingen circa 5 procent lager geweest en de uitslag ook anders! (Partijen met veel tegenstanders onder hun kiezers/veel jonge kiezers hebben van die combinatie geprofiteerd). Dit leidt tot een aantal belangrijke conclusies over hoe een referendum eigenlijk georganiseerd zou moeten worden.
- Voor de PVV en DENK zijn deze uitslagen een belangrijke vooraankondiging van hun rol in de toekomst. Electoraal gezien lijkt de PVV in een glijvlucht naar beneden en DENK is “here to stay” met een potentie van 5 tot 7 zetels, namelijk het overgrote deel van kiezers in Nederland met een Islamitisch geloof.
- De uitslagen voor de meeste landelijke partijen zijn ook een vingerwijzing voor de uitslag over een jaar van de Eerste Kamerverkiezingen en de volgende Tweede Kamerverkiezingen.
- Als de regering de uitslag van het referendum niet serieus neemt (opkomst meer dan 50 procent en 51 procent tegen) dan zullen ze daar bij de volgende verkiezingen een duidelijke weerslag daarvan ervaren. Maar dat zal niet alleen D66 betreffen.
Zowel de uitslag van de Gemeenteraadsverkiezingen als die van het Referendum zouden een belangrijk teken aan de wand dienen te zijn voor regering en volksvertegenwoordigers in Den Haag. Met diepterecords voor PvdA en CDA en het een na slechtste resultaat in meer dan 40 jaar van de VVD, plus de uitslag van het referendum, kan men niet meer voortgaan alsof het “business as usual” is.
Wat we in Nederland zien, gebeurt ook in veel andere landen. Als de politiek daar niet adequaat op inspeelt dan zal een verdere afrekening bij volgende verkiezingen (of daarbuiten) plaatsvinden.
