UTRECHT – Het afhandelen van kantonrechterzaken over onbetaalde rekeningen via e-Court scheelt wanbetalers gemiddeld 104 euro aan griffiekosten. Voor heel Nederland kan dit 40 miljoen euro besparen. Bovendien betalen debiteuren na een digitale oproep vaker hun rekeningen en worden meer zaken al voor de inhoudelijke behandeling opgelost.
Dat blijkt uit een analyse van incasso- en deurwaardersorganisatie GGN van 33.000 gevoerde e-Courtzaken in 2017. Ondanks alle voordelen en positieve effecten kwam deze vorm van digitale rechtspraak, vooral populair bij zorgverzekeraars, begin dit jaar onder vuur te liggen. e-Court zou niet transparant zijn en de rechten van burgers aantasten. Vonnissen zouden slechts marginaal getoetst worden door rechters. Onterechte kritiek, vindt gerechtsdeurwaarder Rinus van Etten, directielid van GGN. Hij werd de afgelopen tijd regelmatig gevraagd te reageren in de media, maar de positieve kanten van e-Court die hij naar voren bracht werden nauwelijks gehoord.
Dat terwijl e-Court enorme voordelen en nauwelijks nadelen heeft voor de debiteur. ‘Het gaat niet alleen om geld, maar juist ook om communicatie. Als deurwaarder probeer je verbinding te maken met je debiteuren. Dat zijn de klanten van jouw klanten. Geen boeven of slechte mensen. Sommigen willen niet betalen, sommigen kunnen dat niet. Vroeger vroeg je als deurwaarder een vonnis en daarmee legde je beslag op inboedel, auto of salaris. Dat is het oude denken. Nu nemen deurwaarders een andere positie in. Tegenwoordig proberen we juist rechtszaken en beslagleggingen te voorkomen.’
Meegaan met je tijd betekent ook meegaan met digitalisering. Net zoals mensen online hun verzekering afsluiten, hun vakantie boeken of hun belasting invullen, kunnen ze ook eenvoudige rechtszaken thuis vanachter de tablet of laptop afhandelen. Volgens Van Etten tegenwoordig een hele normale manier van communiceren. ‘Je kunt gewoon aan de keukentafel digitaal met een rechter van e-Court praten. Dat werkt sneller en veel directer, met als resultaat 60% meer oplossingen’ stelt hij. e-Court zag dat al tien jaar geleden en de overheid ziet dat nu ook met de invoering van digitaal procederen onder KEI, wat staat voor Kwaliteit en Innovatie rechtspraak. Dat project kampt echter met grote ICT-problemen. Het kan nog wel vijf jaar duren voordat het voor kleine zaken bij de kantonrechter is ingevoerd.
In de tussentijd is e-Court volgens Van Etten een prima en in elk geval een goedkoper alternatief. Voor een kantonrechterzaak betaalt een debiteur 117 (bedragen onder 500 euro) tot 470 euro (zaken boven 500 euro) griffierecht. Bij e-Court slechts 85 euro. Omdat driekwart van de rechtszaken onder het lage tarief afgedaan wordt en een kwart onder het hoge tarief, scheelt e-Court per debiteur gemiddeld 104 euro. Bovendien bleek dat van alle 33.000 e-Courtzaken die GGN vorig jaar aanspande, 45 procent niet eens op zitting komt. Bij de kantonrechters stokt dat percentage op 28%. Daarom als conclusie: e-Court leidt tot 60 procent meer oplossingen.
Bij alle GGN-zaken bespaarde het de debiteuren in totaal 3,4 miljoen euro aan griffiekosten. Als jaarlijks alle 400.000 Nederlandse kantonrechterzaken over geldvorderingen per e-Court worden afgedaan, zou dat de debiteuren ruim 40 miljoen kunnen besparen. ‘Dat is natuurlijk een grove schatting, maar er worden Kamervragen gesteld over kleinere bedragen,’ zegt Van Etten. ‘En het gaat hier wel om de meest kwetsbare groep mensen in de samenleving, die toch al flink in de problemen zit.’
Volgens hem is het systeem wel degelijk transparant voor de deelnemers. Van Etten: ‘Na de oproep kun je inloggen bij e-Court en krijg je de eis en alles over de zaak te zien. Je ziet de naam van de arbiter, je kunt zien waar het over gaat, je krijgt uitleg over de vordering en het proces, ziet wanneer je verweer kunt voeren en wanneer en wat de uitspraak is. Het is zo simpel als het maar kan. En laten we wel wezen: het gaat om relatief eenvoudige zaken. Het gaat om onbetaalde rekeningen, zelden om een juridisch geschil. De meeste feiten staan vast.
Ervaringen over een reeks van jaren leren dat minder dan 12 procent van de mensen dan ook ‘inhoudelijk’ verweer voert. De uitspraak wordt gedaan door een arbiter. Dat is een lid of gewezen lid van de rechtelijke macht of een jurist die voldoet aan de kwaliteitseisen van e-Court (dus niet wij van wc eend…). De rechtbank heeft vooraf goedgekeurd hoe e-Court werkt en hoeft daarom alleen maar een exequatur, oftewel een stempel af te geven.’
Dat heeft de rechtbank de laatste anderhalf jaar ook consequent gedaan. Interessant is dat ook in de huidige e-Court procedure de weg naar de gewone kantonrechter open staat. De praktijk bij GGN leert dat van de 33.000 opgeroepen debiteuren slechts een vijftigtal voor de kantonrechter heeft gekozen. Deze mensen kregen vervolgens keurig een dagvaarding. Daarboven heeft achteraf slechts een vijftal mensen geklaagd dat men het niet begrepen had. ‘Waarover praten we dan nog?,’ vraagt Van Etten zich af.
Moet de blokkade bij de Rechtbank snel worden opgeheven, moet de Hoge Raad zich gaan uitspreken over e-court of arbitrage in het algemeen of is er een andere oplossing? Kunnen partijen die zich hebben ingegraven in de spreekwoordelijke loopgraven in het belang van de debiteuren wel komen tot een verantwoorde oplossing?
Bekend is dat e-Court zich de kritiek ter harte heeft genomen en diverse verbeteringen in de uitvoering heeft aangebracht, extra transparantie, nog duidelijkere controles op de procespunten die moeten worden nagelopen alvorens een uitspraak wordt gedaan.
‘Ik heb een droom: e-Court, als simpele oplossing van de combinatie van schuldenproblematiek en juridische innovatie als antwoord dat in Nederland wèl werkt. Simpele vorderingen kunnen met waarborgen omkleed door de e-Court vonnissenfabriek. Iedereen die meent dat hij kans van slagen heeft op een inhoudelijk verweer gaat rechtstreeks door naar de traditionele rechtbanken. De deurwaarders roepen gewoon iedereen op een en dezelfde manier op en mensen kunnen vanaf dag een kiezen waar ze willen dat hun proces behandeld wordt. Is het duidelijk dat de factuur van het energiebedrijf, het postorderbedrag of de verzekeringsmaatschappij ooit betaald moet worden dan hoef je niks te doen. Ben je het niet eens met de factuur en heb je dat toch vergeten tijdig duidelijk te maken, of is de schuldeiser het niet met je eens dan kom je voor de traditionele rechtbank en krijg je een uitnodiging om het te komen toelichten. De kosten van een e-Court procedure zijn natuurlijk wel minder omdat het niet meer is dan een simpele vaststelling dat je een factuur gewoon moet betalen. Een uitgebreide persoonlijke behandeling met juridische standpuntenuitwisseling mag ook meer kosten dat zal niemand meer als een probleem ervaren.’
‘Dus politici en beleidsmakers, denk in oplossingen, maak deze droom werkelijkheid en creëer direct een vermindering van 40 miljoen op de schuldenlast. Omarm e-Court, zorg dat het een plek krijgt in het reguliere rechtsbestel. Een paar simpele aanpassingen in de wet kan al voldoende zijn. Tegelijk voorkom je daarmee dat mensen nog langer onnodig belast worden met zinloze kosten.’
