De gemeenteraadsverkiezingen in Den Helder hebben een eerste zichtbaar resultaat opgeleverd: de portretten van de raadsleden van de afgelopen periode zijn uit de hal van het stadhuis verwijderd. Drie rijen haakjes vormen de stille getuigen dat de politieke werkelijkheid in de marinestad afgelopen week is veranderd. De raadsleden mogen allemaal hun eigen portret meenemen. Burgemeester Schuiling grapt dat sommigen niet blij waren met de foto die vier jaar geleden van ze is gemaakt.
Woensdagavond komt de oude gemeenteraad voor de laatste keer bijeen. De meeste vertrekkende raadsleden lijken tegen hun zin afscheid te nemen. Janneke Kostelijk (VVD) is een voorbeeld. Ze werd vier jaar geleden met voorkeursstemmen gekozen terwijl ze daar niet op had gerekend. Nu wilde haar partij vernieuwen: ze stond onverkiesbaar op plek tien. Ze miste negen stemmen om opnieuw met voorkeursstemmen in de raad te komen. Ze is niet de enige die liever was gebleven, lijkt het.
Burgemeester Schuiling spreekt alle vertrekkende raadsleden kort toe. In de campagne werd al duidelijk dat de inhoudelijke verschillen tussen de Helderse partijen zeer beperkt zijn. Dat wordt nog eens bevestigd door de woorden van Schuiling over raadslid Rachel Post die in twaalf jaar tijd vier partijen versleet. Schuiling prijst haar om haar consistente standpunten. Bij welke partij ze zat maakte niets uit.
Velen denken dat als partijen minder belangrijk worden, de persoon van de politicus aan belang wint. Maar dat is in Den Helder zeker niet het geval. Over een mevrouw van het CDA heeft Schuiling alleen te melden dat ze heel enthousiast was, ‘steeds meer aan het woord kwam’ en meeging op een werkbezoek. Voor meerdere andere raadsleden is dat nauwelijks anders. Ze deden mee aan een project als ‘raadslid in de klas’, zaten in allerlei commissies en brachten hun standpunten helder naar voren.
Maar indruk maken, dat deden de vertrekkende raadsleden kennelijk zelden. Een D66’er heeft een evenement georganiseerd, een ander probeerde tevergeefs The Passion naar Den Helder te krijgen en weer een ander was druk met dieren. Raadsleden die een eigen thema op de agenda zetten zijn schaars.
Het blijft de vraag of het raadslidmaatschap in Den Helder echt leuk is. De speech van Schuiling voor vertrekkend GroenLinks-fractievoorzitter Nel Dol is veelzeggend. Schuiling memoreert dat Dol altijd een eigen mening had en daar ook naar stemde. Maar tegelijk was ze ook een bindende factor, ze was open en direct maar ze liet conflicten nooit doorsudderen. Als er een probleem was, maakte ze een afspraak en dan praatte ze het uit. Uit de woorden van Schuiling is duidelijk op te maken dat Dol in dit opzicht een uitzondering was. Elders suddert in Den Helder juist alles door.
Er zijn meer aanwijzingen voor een gebrek aan collegialiteit. De publieke tribune zit niet vol. Een aantal nieuw gekozen raadsleden is gekomen om afscheid te nemen, maar lang niet allemaal. Ook commissieleden en lokale partijbestuurders nemen veelal niet de moeite hun collega’s te bedanken en uit te zwaaien. Meerdere herkozen raadsleden lopen weg voordat de borrel begint. Het suggereert desinteresse in de gemeenteraad als geheel, maar ook onvermogen om waardering te tonen voor mensen die zich jarenlang voor een minimale tegenprestatie voor de gemeente hebben ingezet.
Zou dat de reden zijn dat juist de twee jongste raadsleden er vandaag mee ophouden? Koos Papo (D66) gaat weer studeren en heeft geen tijd meer, zegt hij. Roy Slort (CDA) houdt ermee op want zijn bedrijf kost hem te veel tijd. We leren vandaag dat er al eerder een raadslid tussentijds opstapte omdat zijn bedrijf alle tijd opslokte. Hoewel dit allemaal valide redenen kunnen zijn, laten ze ook zien dat het lidmaatschap van de gemeenteraad niet zó inspirerend is dat men er graag tijd voor maakt. Als drukke mensen moeten kiezen, valt het raadslidmaatschap al snel af.
Zo zien we een paradox: goede onderlinge verhoudingen zijn in de Helderse gemeenteraad vaak afwezig. De gemeenteraad is bij uitstek een plek waar mensen ongegeneerd lelijk tegen elkaar kunnen doen. Tegelijk vinden meerdere vertrekkende raadsleden het zichtbaar jammer dat hun taak erop zit. Zij moeten wel heel maatschappelijk betrokken zijn om in deze gemeenteraad te willen zitten. Opvallend dat juist de Heldenaren die óók maatschappelijk betrokken zijn het niet of nauwelijks kunnen opbrengen daar deze avond waardering voor te tonen.
De serie Chris Aalberts in Den Helder gaat na de gemeenteraadsverkiezingen verder met de vraag wat de Helderse verkiezingen precies hebben opgeleverd.
