Hier uw vrijdagavondoverdenking, u vriendelijk aangeboden door Marleen Reichgelt, promovendus verbonden aan de Radboud Universiteit Nijmegen.
“Over de hele wereld plaatsen kranten en tijdschriften voortdurend foto’s van jonge slachtoffers in de context van rampen en conflicten, juist omdat deze veel reacties oproepen. Voor fotografen, vaak freelancers, is het cruciaal om foto’s te blijven aanleveren die aftrek vinden bij redacties en het grotere publiek.
(-)
Vanuit mijn eigen onderzoek zou ik deze foto’s aan een nog oudere beeldtraditie willen koppelen. Al in de negentiende eeuw werden foto’s van kinderen volop ingezet om interesse op te wekken voor beschavingsmissies in gekoloniseerde gebieden. Beelden van kinderen die er in westerse ogen hulpbehoevend uitzagen – met weinig of geen kledingstukken, vermagerd, of in een troosteloze omgeving geportretteerd – dienden om de noodzaak van het missiewerk te onderstrepen. Zo doneerden Nederlandse katholieken rond 1900 tientallen guldens voor het ‘vrijkopen van slaafjes’. De ‘vrije’ kinderen werden in weeshuizen en internaten geplaatst, bekostigd van het gedoneerde geld. Foto’s van vrome kinderen in westerse kleding, vaak aan de hand van een pater of zuster, toonden het ‘succes’ van de missie. De foto’s fungeerden als bewijs dat zelfs in een zogenaamd goddeloze omgeving kinderen ‘gered’ kunnen worden. Op deze manier werden kinderen gebruikt voor propagandadoeleinden en om de koloniale aanwezigheid te verantwoorden: men bracht bijstand en ‘beschaving’ naar hulpbehoevenden.
Zo is bijgedragen aan het ontstaan van een beeldtraditie waarin niet-westerse kinderen meer dan 150 jaar als weerloze slachtoffers worden geportretteerd, afhankelijk van westerse weldoeners.
(-)
Dit stuk is dan ook geen richtlijn voor de omgang met foto’s van jonge slachtoffers, maar wel een pleidooi voor meer bewustwording van wat het stelselmatig tonen van niet-westerse kinderen als slachtoffers doet op de langere termijn. Het white savior complex is nog altijd springlevend.”
Waarvan akte.
Foto: This file photo taken on September 2, 2015 shows a Turkish police officer standing next to a migrant child’s dead body (Aylan Shenu – Aylan Kurdi) off the shores in Bodrum, southern Turkey after a boat carrying refugees sank while reaching the Greek island of Kos. A Turkish court on March 4, 2016 sentenced to jail two people smugglers on trial over the death of Aylan Kurdi, the young boy who became a poignant symbol of refugee suffering when his lifeless body was pictured washed up on a Turkish beach. The court in the resort town of Bodrum found Syrian nationals Muwafaka Alabash and Asem Alfrhad guilty of trafficking migrants and sentenced them to four years and two months, but cleared them of “negligence” leading to migrant deaths. / AFP / DOGAN NEWS AGENCY / Nilufer Demir
