Den Helder was de afgelopen dagen in het nieuws en dat is meestal niet positief. Ook dit keer niet: de Helderse coalitieonderhandelingen leken even tot een coalitie te leiden van lokale partijen, ChristenUnie en PVV. Een vanuit landelijk oogpunt onbegrijpelijke combinatie omdat de ChristenUnie in Den Haag nooit met de PVV in een regering zou stappen. De feestvreugde duurde echter maar kort: de Stadspartij wil niet meedoen en dus gaat het feest niet door. Daarmee resteert de vraag hoe de Helderse ChristenUnie ooit in deze combinatie terecht kon komen.
Politieke partijen hebben gemeentelijke afdelingen. Die opereren behoorlijk onafhankelijk van de landelijke partij. In Den Helder claimt de ChristenUnie ruim honderd leden te hebben. Deze informatie doet de werkelijkheid echter ernstig geweld aan. Het klinkt allemaal heel serieus: een gemeentelijke afdeling met leden en een bestuur. Het ANP belde ‘de bestuurssecretaris’ van de afdeling op. Dat klinkt heel deftig, maar deze afdeling kan niet eens de volledige gegevens van het bestuur en de vernieuwde fractie op de eigen website zetten.
Binnen politieke partijen is ongeveer tien procent van de leden actief. Telt u dus maar uit hoeveel mensen er in Den Helder meepraten met de fractie van de ChristenUnie of ze in een coalitie met de PVV moet stappen. Waarschijnlijk zijn die op twee of drie handen te tellen. Zo zien we wat een lokale afdeling is: een administratieve eenheid die eens in de vier jaar een programma en een kandidatenlijst maakt, maar verder in de praktijk in winterslaap is. Lokaal zijn partijen gelijk aan de gemeenteraadsfracties.
De vraag is daarmee wie bij zo’n fractie de bepalende factor is. Tjitske Biersteker begint aan haar vijfde termijn als ChristenUnie-raadslid en haar vierde als fractievoorzitter. Tussen 2006 en 2014 was er een tweede fractielid: Willem Koning. Een inhoudelijk conflict tussen de twee raadsleden werd in het voordeel van Biersteker beslecht. Koning wilde lijsttrekker worden. Meerdere lokale politici denken dat Biersteker leden optrommelde om tegen Koning te stemmen zodat zij de leiding kon houden. Ze had sowieso de meeste steun, want Koning was in de periode ervoor gescheiden.
De ChristenUnie verloor haar tweede zetel in 2014 en Biersteker kon in haar eentje verder. Haar positie stond dit jaar niet meer ter discussie: ze werd weer lijsttrekker. Het is duidelijk wie hier de toon zet. Na de episode ‘Willem Koning’ kijkt iedereen wel uit te ageren tegen de lijn-Biersteker. Hier zien we een lokale afdeling vrijwel samenvallen met één persoon die niet of nauwelijks tegenspel krijgt. Meerdere politici in Den Helder denken dat de lokale ChristenUnie-leden Biersteker niet durven tegen te spreken.
Dus hoe kunnen we de vrijage van PVV en ChristenUnie verklaren? We moeten hiervoor slechts kijken naar wat Biersteker wil. Haar politieke lijn heeft niets weg van wat we van de Haagse ChristenUnie kennen, want de afdeling opereert onafhankelijk en anders de fractie wel. De ChristenUnie heeft in Den Helder alles weg van lokale partijen als ‘Beter voor Den Helder’: Biersteker gaat uit van het idee dat de gemeenteraad allesbepalend is en dat alles voor de wil van de raad moet wijken. Of de raad er nou over gaat of niet. Ze is dol op Rob Scholte maar niet op de burgemeester.
Biersteker kan het op al die punten prima met de Helderse lokale partijen vinden en dus is het niet raar dat ze met die partijen in een coalitie wil. Het probleem is dat de lokale partijen plus de ChristenUnie twee zetels te weinig hebben. De ChristenUnie – buiten Den Helder altijd bezig met ‘verbinding’ enzo – prefereert in de marinestad de PVV boven het CDA. Want het CDA is in tegenstelling tot alle lokale fracties niet populistisch. Stabiel zou de voorgestelde coalitie nooit worden, maar hij zou qua uitgangspunten behoorlijk consistent zijn geweest.
De ChristenUnie zou donderdag vergaderen over de voorgenomen samenwerking, maar door het afhaken van de Stadspartij is het ledenoordeel niet meer relevant. We zullen nooit weten wat de ChristenUnie-leden besloten zouden hebben, maar aangezien ze feitelijk al jaren ja en amen zeggen tegen de koers van Biersteker, zou het raar zijn geweest als ze nu opeens waren gaan muiten. Iedereen die met een Haagse bril naar de Helderse ChristenUnie kijkt, heeft er weinig van begrepen.
De serie Chris Aalberts in Den Helder gaat na de gemeenteraadsverkiezingen nog even verder met de vraag wat de Helderse verkiezingen precies hebben opgeleverd.
