In Den Helder heeft men een baantjescircuit ontwikkeld van ongekende proporties. De 31 Helderse raadsleden stellen het enorme aantal van 55 burgerleden aan om hen te helpen bij het raadswerk. Deze burgerleden kunnen ingezet worden bij commissievergaderingen die raadsbesluiten moeten voorbereiden. De burgerleden krijgen per bijgewoonde vergadering een vergoeding. Ook grote fracties die eigenlijk helemaal geen burgerleden nodig hebben stellen ze aan. De regel is namelijk dat elke van de twaalf fracties er vijf mag aanwijzen, of ze nou nodig zijn of niet.
Bij commissievergaderingen mag elke partij maximaal twee mensen mee laten vergaderen. Dit kunnen zowel gekozen raadsleden als niet-gekozen burgerleden zijn. In 2015 betaalde de gemeente Den Helder burgerleden 50.885 euro aan presentiegelden. Wat blijkt? Eind 2016 sprak de Helderse gemeenteraad over een beperking van het aantal burgerleden. Zou er dan toch enig gezond verstand zijn? Er lag een voorstel om elke fractie per commissievergadering maximaal één burgerlid toe te staan. Dat zou per direct in moeten gaan. Hoe dat afliep, is uiterst leerzaam.
We gaan terug naar deze vergadering. D66 wil er graag wat over kwijt. Koos Papo – toen raadslid maar in 2018 terug als burgerlid – wil het voorstel wel behandelen maar alleen als het geldt voor de nieuwe gemeenteraad die in 2018 zal worden gekozen. Tjitske Biersteker (ChristenUnie) – herkozen in 2018 – wil ook niet dat het meteen ingaat. Dat is niet netjes voor de mensen die al burgerlid zijn. We zullen zien dat precies deze redenering ervoor zorgt dat Den Helder haar perverse baantjescircuit nooit afschaft.
Afsplitsraadslid Rachel Post – weggestemd in 2018 – begint te misten dat dit voorstel wordt gedaan om geld te besparen maar dat dan eigenlijk de hele ondersteuning maar eens bekeken moet worden. De presentiegelden zijn ‘peanuts’ vergeleken met andere kosten. Nel Dol (GroenLinks) – gestopt als raadslid maar nu terug als burgerlid – prijst het systeem. Er is afgesproken dat er vijf burgerleden mogen zijn voor kleine fracties. De verordening geldt voor deze periode en dus moet die blijven gelden. De nieuwe raad moet in 2018 maar een nieuwe maken.
Karla van Driesten (Vrije Socialisten) – nu als raadslid overgestapt naar de Seniorenpartij – wil voorlopig ook verder met het oude systeem. Het voordeel van de burgerleden is onder andere dat ze in het openbaar leren spreken. Michiel Wouters (Behoorlijk Bestuur) – herkozen als raadslid – praat bloedserieus over de vitalisering van de lokale democratie. Er zijn weinig mensen die actief willen zijn. Met de mogelijkheid van burgerleden houd je mensen enthousiast en vitaliseer je de democratie. Het gaat om ‘een zielig voorstel’ en mag deze periode niet ingaan. Maar ook daarna niet.
Afsplitsraadslid Marinus Vermooten – inmiddels burgerlid voor de ‘Seniorenpartij’ – vindt het burgerlidmaatschap een oriëntatie op toekomstig raadslidmaatschap. Het is ‘een kweekvijver’ en ‘een leerschool’. Het moet dus blijven zoals het is. Hoe deze woorden zich verhouden tot het feit dat Vermooten met zijn acht jaar raadservaring gebruik maakt van deze ‘leerschool’ is onbekend. Ook is onduidelijk of zijn collega-burgerlid Dirk Gorter – ook al van de ‘Seniorenpartij’ – een leerschool nodig heeft. Hij zat al eens ruim vier jaar in de gemeenteraad. Misschien heeft dat meer met rancune dan met leren te maken?
Meerdere raadsleden refereren aan het feit dat er sinds kort minder vergaderd wordt en dat daardoor de kosten van de presentiegelden afnemen. Het kan dus allemaal blijven zoals het is. De PvdA wil dat de volgende gemeenteraad ernaar kijkt. Alleen de Stadspartij en het CDA komen met duidelijke steun voor het voorstel de regeling direct te versoberen. VVD komt niet aan het woord. De rest steunt het helemaal niet of wil het aan de volgende gemeenteraad overlaten. Burgemeester Schuiling zegt dat het in 2018 bij de werkwijze van de nieuwe gemeenteraad zal worden besproken.
We zijn nu anderhalf jaar verder en de nieuwe gemeenteraad is geïnstalleerd. Iedereen voelt het probleem al aankomen: er zijn nu al burgerleden benoemd en het is niet netjes om de regels te veranderen voor de 55 mensen die nu al benoemd zijn. Nieuwe regels kunnen beter ingaan bij de nieuwe gemeenteraad, dus in 2022. Maar het is natuurlijk nog beter de raad er dan zelf over te laten beslissen. Dan gebeurt in 2022 immers hetzelfde: eerst worden burgerleden benoemd en dan komt men erachter dat ingrijpen te laat is.
Zo kunnen burgerleden tot in lengte van dagen verder blijven declareren.
De serie Chris Aalberts in Den Helder gaat na de gemeenteraadsverkiezingen nog even verder met de vraag wat de Helderse verkiezingen precies hebben opgeleverd.
