De formatie in Den Helder liep niet zo lekker. 50Plus-prominent Jan Nagel was formateur, maar terwijl hij aan het werk was, werd er achter zijn rug om een andere coalitie gesmeed. Een boeiend schouwspel, aangezien de man die Nagel naar Den Helder haalde, ook deze ‘coalitie stiekem’ formeerde. Het plan mislukte, maar het bood landelijke media een mooie gelegenheid af te reizen naar de marinestad voor een reportage over de voortdurende bestuurlijke chaos. Dat is een mooie kans om te zien hoe dat gaat: landelijke journalisten die over lokale politiek schrijven.
Trouw stuurde een journalist naar Den Helder en die schreef er een reportage over: ‘Waarom het al jaren misgaat in het gemeentehuis van Den Helder’. Het stuk biedt een mooi inkijkje in wat er gebeurt als landelijke media proberen binnen korte tijd een lokaal probleem te begrijpen. Het levert mooie artikelen op die niet verder komen dan stereotypen en zaken die al bekend waren. Als de regionale journalistiek verder afkalft, blijft dit soort stereotypen-journalistiek over. Wat weet Trouw over Den Helder te achterhalen? De reportage bestaat uit vijf onderdelen.
We worden getrakteerd op sfeerbeelden uit de Helderse Beatrixstraat, een brede winkelstraat die vroeger werd gedomineerd door de V&D maar nu vooral kampt met leegstand. De straat wordt in een behoorlijk tempo vernieuwd. De beschrijvingen van Trouw over de straat zijn voorspelbaar. Een vrouw moet ‘duiken voor een meeuw’ en ontwijkt er later nog eentje. Er wordt benadrukt dat het hard waait. Ouderen zouden de straten domineren en er is een viswinkel. Ja, Den Helder vergrijst en ligt aan zee. Het waait er altijd.
Trouw herhaalt een rondje lokale nieuwsfeiten. De voormalige formateur Hans Huibers (CDA) noemde Den Helder ziek vanwege het ‘aanhoudende geruchtencircuit’ en de ‘sfeer van zwartmakerij’. Toen deed Jan Nagel een mislukte poging om een coalitie te smeden. De stiekeme coalitie van ChristenUnie en PVV mislukte jammerlijk. Lokale nieuwsfeiten herhalen is moeilijk: Trouw meldt dat die laatste coalitie spaak liep omdat de ChristenUnie landelijk werd teruggefloten. Dat is niet zo: de lokale Stadspartij zag de coalitie niet zitten. Dat detail maakt juist voor de landelijke politiek veel verschil.
Trouw zet het geheel nog eens in historisch perspectief. In 2005 kwam bestuurskundige Pieter Tops al met een rapport dat de Helderse politiek te veel draait om persoonlijke vetes. Ook de beroemde wethouder Geurt Visser komt weer langs, die moest opstappen vanwege appjes met ‘commentaar op het uiterlijk van vrouwelijke collega’s.’ De bevolking stemde eerder al op Trots op Nederland (2010) en de Stadspartij (2014). Er werd lang gediscussieerd over het stadhuis. Zo zien we hoe een gemeente die eenmaal slecht bekend staat nooit meer van dat imago afkomt omdat oude verhalen altijd weer worden opgerakeld.
Dan komt er nog wat publieke opinie in de vorm van reacties op straat. Trouw weet dat de bewoners verandering willen. Ze stemden namelijk Trots op Nederland in 2010 en Stadspartij in 2014. Wat de bewoners echt wilden zeggen is niet duidelijk want opinieonderzoek uit Den Helder is er helemaal niet. Toch noteert Trouw dat het falen van de laatste twee maanden het gesprek van de dag niet is en dat men er hier aan gewend is. Een man mag zeggen dat lokale bestuurders geen expertise inwinnen van kenners en dat er veel haantjesgedrag is. De representativiteit is duister.
Juist dit laatste laat zien dat in Den Helder algemene problemen die in elke gemeente spelen worden uitvergroot alsof ze uniek zijn. Een vrouw mag zeggen dat de politiek ‘veel te lastig’ is. ‘Je stemt op iemand, maar je hebt geen idee wie het is en of diegene het wel waar gaat maken.’ Een ander mag zeggen niet te weten waarvoor te stemmen. Weer een ander zegt dat de problemen aangepakt moeten worden. Iemand wil graag een parkeerplaats in de buurt van haar huis. Specifiek voor Den Helder is het allemaal niet: ga ergens anders de straat op en je hoort hetzelfde.
Zo komen we eigenlijk niets te weten. We horen nieuwsfeiten die al bekend waren, al worden die wel mooi samengevat. Het is wel aandoenlijk te lezen: ouderen die voor meeuwen moeten duiken en ondertussen mompelen dat de heren en dames politici er een bende van maken. Maar eigenlijk kun je de meeste dingen die hier staan ook bedenken vanuit je redactielokaal of vanaf je werkplek thuis. Je hoeft er eigenlijk niet voor naar Den Helder, behalve dan wat vox-popjes waarvan niemand weet wat er de waarde van is.
Als je iets over lokale politiek wilt weten, heb je echte lokale journalisten nodig die alle details kennen. Wat niet werkt, is journalisten naar een plaats sturen waar iets misgaat en dan hopen dat ze snel een verhaal in elkaar draaien. Ze vinden niets nieuws, reproduceren bekende stereotypen en maken de gemeente bijzonderder dan deze is. Heel veel problemen in Den Helder spelen elders ook.
De serie Chris Aalberts in Den Helder gaat na de gemeenteraadsverkiezingen nog even verder met de vraag wat de Helderse verkiezingen precies hebben opgeleverd.
