Het is inmiddels een jaarlijks ritueel: de oplagecijfers van dagbladen. Jaarlijks zijn er minder mensen bereid voor een krant te betalen en zo schrompelt het dagbladenlandschap langzaam ineen. Er zijn nauwelijks kranten die zich aan die trend onttrekken. Het levert behoorlijk wat zorgelijke commentaren op en ook heel wat verzoeken om lokale media te gaan subsidiëren. Hoe noodzakelijk is dat? Laten we kijken naar Den Helder. Hier bestaat nog steeds een eigen krant, de Helderse Courant, onderdeel van het Noordhollands Dagblad. Zijn er alternatieven?
Den Helder kent al meer dan tien jaar een website met lokaal nieuws: DenHelderActueel. Volgens de hoofdredacteur is het bereik van de site prima: acht- tot tienduizend lezers per dag. Een behoorlijk aantal op een bevolking van 56.000 mensen. Het levert de vraag op wat de kwaliteit van zo’n lokale nieuwssite is. Er bestaan in Nederland vele tientallen van dit soort initiatieven. Hoe werkt lokale journalistiek bij deze lokale nieuwssites en hoe goed is die journalistiek? Wordt de krant erdoor overbodig? Al snel blijkt: dat is niet zo.
Uw verslaggever praat met Ronald Boutkan, de man achter DenHelderActueel. Boutkan maakt de website in zijn eentje en kan er al vele jaren van leven. Dat betekent niet dat de website ook erg lucratief is: een Jaguar kun je er niet van kopen, grapt hij, maar hij kan zijn rekeningen prima betalen. Hij gaat nooit op vakantie want geld voor een tijdelijke vervanger is er niet. In een grotere gemeente dan Den Helder zou het makkelijker moeten zijn om een dergelijke website winst te laten maken: daar zijn immers meer lezers en ook meer adverteerders.
Boutkan doet het meeste werk zelf: hij is journalist, boekhouder, webmaster en advertentieverkoper tegelijk. Veel materiaal op de website komt van externe partijen zoals de gemeente, de politie, culturele instellingen of bedrijven. Boutkan neemt aan dat al die berichten van externen kloppen: ‘als de gemeente meldt dat een straat een nieuwe riolering krijgt, ga ik niet wachten met publiceren totdat de straat is opengebroken’. Als zo’n bericht toch niet klopt, reageren lezers meteen. Als een organisatie twee keer een onjuist bericht stuurt, plaatst hij die berichten niet meer.
DenHelderActueel is transparant: er staat bij berichten dat ze door Boutkan of iemand anders zijn geschreven of dat ze van externe partijen komen. Boutkan plaatst niet alles wat hij binnenkrijgt en plaatst het ook niet ongezien door. Veel binnengekomen stukken kunnen volgens hem wel ‘een opknapbeurt’ gebruiken, vooral als ze van de gemeente komen: ze zijn te technisch of te lang. Organisaties hoeven ook echt niet te proberen dagelijks een bericht op de site te krijgen. Als een bericht duidelijk reclame is, zegt Boutkan dat het bedrijf maar een banner moet aanschaffen. Hoeveel berichten er op de website staan verschilt van dag tot dag: de ene dag vijf, de andere dag twintig.
Als er echt verslag gedaan moet worden, doet Boutkan dat zelf. Dat geldt ook voor het thema waar lokaal de meeste zorgen over zijn: de verslaggeving over lokale politiek. DenHelderActueel schrijft wel over lokale politiek, maar het zijn altijd stukken van Boutkan zelf. Het is letterlijk verslaggeving, columns en analyses schrijft Boutkan nauwelijks.
We zien hier het probleem van media als DenHelderActueel. Er zijn wel vrijwilligers te vinden die naar een opening van een tentoonstelling willen gaan en daar een stukje over willen schrijven. Er bestaan ook vrijwilligers die regelmatig een filmrecensie willen verzorgen. Maar vrijwilligers die onbetaald de lokale politiek willen volgen en daar objectief verslag van willen doen, die bestaan niet of nauwelijks.
Het probleem blijkt hier te zitten in het woordje ‘objectief’. Boutkan heeft talloze keren geprobeerd een vrijwilliger te vinden die de politiek wil verslaan en daar kwamen ook wel reacties op. Maar het zijn altijd oud-raadsleden of burgers met stevige politieke ideeën. Die kunnen dus niet objectief verslag doen. In Den Helder fronsten velen de wenkbrauwen toen voormalig VVD-wethouder Bernhard Fritzsche bij het Helders Weekblad politiek commentator werd. Zijn voormalige baan stond niet bij de stukken vermeld, Fritzsche stond als lijstduwer in 2018 gewoon op de VVD-lijst en deed zelfs mee aan een publieksdebat.
Politieke verslaggeving is er bij DenHelderActueel dus alleen als de hoofdredacteur er zelf tijd voor vrijmaakt. Neutrale verslaggevers die dit werk gratis willen doen bestaan niet.
De serie Chris Aalberts in Den Helder gaat na de gemeenteraadsverkiezingen nog even verder met de vraag wat de Helderse verkiezingen precies hebben opgeleverd.
