Er bestaan nogal wat zorgen over de uitholling van de lokale journalistiek. Het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek organiseerde er onlangs nog een conferentie over. In een zaal vol journalisten begonnen velen ach en wee te roepen over de teloorgang van de lokale redacties van de regionale dagbladen, die immers in rap tempo abonnees verliezen. Het is inmiddels een bekende uitspraak in de wereld van de lokale journalistiek: bij vergaderingen van de gemeenteraad zit vaak helemaal geen journalist meer. Hoe dit op te lossen?
Bij de conferentie van het Stimuleringsfonds kwam de oplossing van een Leidse wethouder die lokaal een ‘mediafonds’ had ingesteld. Heel onafhankelijk enzo, legde hij uit, want het fonds had een eigen bestuur. De hele zaal klapte de handen blauw. Het initiatief verdient navolging in het hele land, hoorden we vanuit de zaal. En zo gaat het dus ook, want nu is ook in Haarlem een eigen mediafonds uit de grond gestampt. Het rare is: in de discussie over de lokale journalistiek praat iedereen alleen over de teloorgang van de regionale krant. De lokale omroep wordt massaal vergeten.
Gesubsidieerde lokale journalistiek bestaat namelijk al heel lang: de lokale omroep is in heel veel gemeenten aanwezig met een eigen lokaal media-aanbod. In Den Helder heet deze omroep de LOS: de Lokale Omroep Stichting. Deze stichting heeft een eigen bestuur en heeft parttime ook een medewerker: Ronald Boutkan, de man die ook achter de website DenHelderActueel zit. Verder heeft de LOS alleen vrijwilligers. Dat zijn er een stuk of vijftig. De LOS bestaat al dertig jaar en maakt zowel een website als radio en televisie.
Elke gemeente kan maximaal één lokale omroep hebben. Dat is een publieke omroep. Elke vijf jaar bepaalt de gemeente wie de lokale omroep voor de komende jaren wordt. De gemeente toetst of de omroep aan de landelijke criteria voldoet zoals de organisatie en de faciliteiten. Als dat zo is, kan de gemeente alleen een positief advies uitbrengen. Ze mogen niet kijken naar de inhoud van de programma’s. Als er een positief advies ligt, geeft het Commissariaat voor de Media voor vijf jaar een vergunning.
Deze procedure is alleen interessant als er meerdere gegadigden zijn om lokale omroep te worden. In Den Helder is de LOS tot dusver altijd de enige geweest. In buurgemeente Hollands Kroon deed de lokale omroep van de andere buurgemeente Schagen mee aan de procedure in de hoop in beide gemeenten te mogen gaan werken. Die poging mislukte.
De gemeente is verplicht de lokale omroep van financiering te voorzien. Het bedrag is gerelateerd aan het inwoneraantal. In Den Helder krijgt de LOS 90.000 euro per jaar. Daar moet alles van betaald worden, inclusief het personeel. In een stad als Amsterdam liggen de bedragen dus veel hoger dan in Den Helder. Helemaal logisch is dit niet, want de techniek kost in beide gemeenten hetzelfde. Dit is een reden om na te denken over samenwerking tussen gemeenten.
Er moet sprake zijn van ‘een lokaal toereikend media-aanbod’. Het Commissariaat voor de Media stelt als regel dat lokale omroepen een aanzienlijk percentage van hun zendtijd moeten gebruiken voor lokale informatie, cultuur en educatie.
Als er overal in Nederland lokale omroepen zijn, is er ook journalistieke aandacht voor lokale politiek. Als lokale omroepen hier onvoldoende aandacht aan besteden, kan de politiek dit punt uitgebreider opnemen in de eisen die aan lokale omroepen worden gesteld. Waar komt dan toch de neiging vandaan om naast de bestaande regionale kranten, lokale nieuwssites en gesubsidieerde lokale omroepen nog meer subsidies voor lokale journalistiek te gaan uitdelen?
Een reden lijkt te zijn dat niemand weet hoeveel mensen er naar lokale omroepen kijken en luisteren. Het bereik van de radio is slecht te meten en wordt in de praktijk voor lokale omroepen vaak niet gemeten. In Den Helder wilde de LOS het bereik meten om over een paar jaar te kunnen zien of het bereik is toegenomen. Maar de onderzoeksopzet ligt nog steeds bij de gemeente die er geld in moet steken en er vooralsnog geen zin in lijkt te hebben.
Als lokale omroepen dan toch wettelijk verplicht zijn, is het logischer ze tot een succes te maken door er meer geld in te steken dan in plaats daarvan allerlei extra mediafondsen en subsidiepotjes te beginnen. Leve de lokale omroep!
De serie Chris Aalberts in Den Helder sluit deze week af met een bijdrage over het met veel moeite tot stand gekomen Helderse coalitieakkoord.
