Foto: sociaal-psychologes tijdens een werkbespreking.
Goedbedoelde overheidscampagnes om mensen over te halen gezond te leven, splijten de samenleving in winnaars die het ‘goed’ doen en verliezers die niet aan de norm voldoen. Dat concludeert Susanne Täuber, sociaal psycholoog en hoofddocent aan de Universiteit Groningen, op basis van onderzoek.
“De voortdurende nadruk vanuit de overheid op gezondheid en leefstijl leidt tot een nieuwe sociale norm die mensen ongewild tegen elkaar opzet. Burgers die aan de norm voldoen, bijvoorbeeld niet-rokers of sporters, stigmatiseren groepen die niet aan de norm voldoen, zoals rokers of mensen met overgewicht”, zegt Täuber.
De boodschap in overheidscampagnes is volgens haar voortdurend dat iedereen een eigen keuze heeft: je hebt controle over jouw gedrag. “Maar dat is niet zo. Vaak kunnen mensen er niks aan doen dat ze bijvoorbeeld dik zijn. Je kan wel blijven wijzen naar deze mensen, maar daar bereik je niks mee. Ze raken dan gedemotiveerd, gaan zich slecht voelen en gaan juist nog meer eten”.
Tegelijkertijd gaan mensen die aan de gezondheidsnorm voldoen onbewust denken: “Ik doe goed mijn best, waarom doe jij dat niet? Omdat jij ongezond eet of onvoldoende beweegt, veroorzaak jij extra kosten voor onze samenleving. Het geld dat de overheid aan jou uitgeeft omdat jij zo dik bent, komen wij tekort bij onze scholen.”
De huidige overheidscommunicatie roept volgens haar onbewust de vraag op of iemand een ‘goed’ mens is of niet. “Dat moet dringend veranderen”, vindt Täuber.
Haar onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Frontiers in Psychology.
Anp
De sociale psychologie moet niet worden verward met een exacte wetenschap. In exacte wetenschappen komen wetenschappers namelijk significant vaker tot de conclusie dat dikke mensen dik zijn omdat ze te weinig vet verbranden en ze dus kunnen afvallen als ze minder eten (dus minder vet om te verbranden) en meer bewegen (dus meer verbranden). Dit kan ook worden bewezen en aangetoond, een beetje als 1 + 1 = 2.
In de sociale psychologie echter zijn mensen altijd slachtoffer van de ander en kunnen ze nooit zelf iets veranderen. Zo zijn dikke mensen gewoon slachtoffer van te veel vet en komt dat te vele vet op magische wijze hun lichaam binnen waar ze helemaal niets aan kunnen doen. Vaak kan dit beslist niet worden bewezen of aangetoond, een beetje als 1 + 1 = 3.
Wat voor de media meestal niet echt een belemmering is om de ‘wetenschappelijke ontdekkingen’ geheel kritiekloos door te voeren, al helemaal niet als mensen weer ‘slachtoffer’ kunnen worden genoemd omdat het de schuld is van ‘de ander’ (meestal bent u dat).
Een internationaal bekende sociaal psycholoog is Diederik Stapel (een man, wat vrij uniek is binnen de sociale psychologie).
Tpo
