Iedereen heeft ideeën over politiek, maar hoe maak je die ideeën waar? Hoe gaat dat in de praktijk? Is het makkelijk iets te veranderen? Waar loop je dan tegenaan? In een serie gesprekken onderzoekt Chris Aalberts hoe nieuwgekozen raadsleden hun ideeën proberen waar te maken. In deze aflevering: Sonny Spek uit Katwijk, die met succes een eigen lokale partij begon. In de Zuid-Hollandse gemeente van ruim 60.000 inwoners haalde deze politicologie-student in één keer drie van de 33 zetels met ‘Durf’. Hij heeft grote plannen: over vier jaar moet de partij aanzienlijk zijn gegroeid.
We zitten bij een strandtent. Sonny wijst naar een stip op de horizon: een windmolen. ‘Er komen er meer’, weet hij. Ze worden twee keer zo groot en ze zijn heel lelijk, maar de gemeente gaat er niet over. Er was een actiegroep om ze verder weg op zee te zetten, maar dat is mislukt. Sonny heeft het hele onderwerp van de energietransitie onderschat, geeft hij toe. Duurzame energie is in korte tijd een enorm thema geworden. Durf had wel een energieparagraaf in zijn programma, maar Sonny had niet gedacht dat dit onderwerp zo belangrijk zou worden.
Niemand wist dat bij de verkiezingen, verontschuldigt Sonny zich. Het was toen nog niet duidelijk dat er op 1 juli een aardgasverbod zou komen voor nieuwe huizen. Inmiddels gaan de ontwikkelingen heel snel: ‘nu is er een klimaatwet gekomen, dat gaat enorme implicaties hebben’. Sonny heeft zich al verdiept in aardgasvrij bouwen. Ik vraag of iedereen aan de warmtepomp moet. Sonny ziet vooral een probleem: dat ding is heel duur en zo krijg je tweedeling. Mensen met een kleine beurs kunnen niet hun eigen warmtepomp betalen.
Sonny heeft geen stevige klimaatambities, zo lijkt het. Katwijk moet in 2025 25% schone energie hebben. ‘We hebben nu een energieprogramma en daar staan bepaalde doelstellingen in. Er moet binnen onze gemeentegrenzen een bepaalde hoeveelheid worden opgewekt,’ weet hij. Zonnepanelen tellen mee, maar de windmolens op zee niet want die staan buiten de gemeente. Er komen wel twee windmolens bij de Valkenburgse Meer te staan. Sonny denkt dat deze beter in gebieden kunnen komen waar veel ruimte is en weinig mensen er last van hebben.
Dat blijkt niet tot de mogelijkheden te behoren: de gemeente kan niet zeggen dat die windmolens bijvoorbeeld op Goeree-Overvlakkee moeten komen.
In Katwijk loopt men nu al achter met het klimaatprogramma. Sonny vindt dat niet zo’n punt: ‘De gemeente heeft er de afgelopen jaren niet veel werk van gemaakt, dus zal dit niet erg belangrijk gevonden worden.’ Ik vraag of hij niet wat populistischer uit de hoek kan komen. Waarom zegt hij niet: flikker op met die zonnepanelen, het maakt geen klap uit? Sonny vindt dat we rustiger over de energietransitie moeten praten: ‘je moet mensen meenemen in het proces, je moet mensen niet dwingen om de natte droom van Jesse Klaver te volgen. Dan jaag je mensen in het harnas’.
Sonny wil in ieder geval niet méér doen dan al in de ambities staat. Gaat hij niet te veel mee in de ambities van anderen, vraag ik. Als raadslid heb je regelmatig het idee dat je een ambtenaar bent en niet echt een volksvertegenwoordiger, denkt Sonny. Hij probeert zich niet in die ambtenarenfunctie te laten drukken. Maar tegelijk ‘moeten we nu toch iets met de duurzaamheidsambitie.’ Het lijkt hem een goed idee als burgers de volgende landelijke verkiezingen op partijen stemmen die hier iets terughoudender in zijn.
Sonny wil het wel rustiger aan doen, maar dat zit er gewoon niet in. ‘Als wij niets doen en andere gemeenten wel, moeten onze inwoners straks meer gaan betalen voor hun energierekening. Je wordt min of meer gedwongen hieraan mee te werken. Ik kan niet zeggen: laten we die woningen niet verduurzamen. Het is een soort chantage, want je moet meedoen.’
Durf is niet verantwoordelijk voor de uitvoering van al die energieplannen, want de partij lag direct uit de Katwijkse coalitiebesprekingen. Bij de informateur moesten alle partijen vragen beantwoorden over wat ze belangrijk vinden. Sonny: ‘Wij hebben als een van de weinige partijen onze antwoorden openbaar gemaakt. Partijen als CDA, SGP en ChristenUnie hebben dat niet gedaan. De informateur zette in zijn verslag dat wij niet mee wilden doen. Als ik dan vraag waarom dat er staat, dan zegt hij: daar ga ik geen uitspraken over doen.’
Sonny denkt dat de informateur daarmee aan het sturen is. De informateur was van het CDA, een partij die hier in Katwijk een flinke machtsbasis heeft. Het CDA wil een nieuw cultuurcentrum annex bibliotheek in het centrum van Katwijk. Er moeten ook een boekwinkel, een theater en een muziekschool in komen. Durf wil die bibliotheek niet op die plek en volgens Sonny is er sowieso geen meerderheid voor dat plan. Het CDA wil haar wil doordrukken in de nieuwe coalitie, maar eigenlijk willen ook ChristenUnie, D66 en PvdA een andere locatie.
Sonny ziet hetzelfde als in Barendrecht en Rotterdam: partijen klonteren in de coalitie samen om concurrenten te kunnen uitsluiten: ‘Wij willen best een compromis bereiken, maar we hebben bij de formatie gezegd dat we deze locatie niet willen. Er is geen draagvlak voor.’ Volgens Sonny zei 85% van de invullers van de stemwijzer tegen de bibliotheek te zijn. Hij vindt het project oneerlijk tegenover de rest van de gemeente. In de kernen Valkenburg en Rijnsburg wordt niet geïnvesteerd. Dat standpunt was voldoende om uit de coalitiebesprekingen te blijven.
Sonny denkt dat bestuurders echt een stempel willen achterlaten met een project als dit: ‘Ik denk dat je moet kijken naar alternatieve locaties of dat je de oude bibliotheek moet gaan renoveren. Je moet je ook echt afvragen of er een draagvlak- en een behoeftenonderzoek is gedaan. Er wordt gezegd dat er met die bibliotheek veel mensen extra naar Katwijk aan Zee komen, die gaan extra uitgaven doen bij de winkels en zo gaan we de leegstand aanpakken.’ Maar dat is niet echt onderzocht, net als dat de andere locaties niet onderzocht zijn.
Er wordt al sinds 2010 over dit project gepraat. ‘We zouden het zo over vier jaar nog over die bibliotheek kunnen hebben,’ denkt Sonny. Het project mag maximaal elf miljoen gaan kosten, maar hij denkt dat het onderzoek zal laten zien dat het duurder wordt. Onderzoek dus als middel om je gelijk te halen. Ik concludeer dat het hoogst haalbare in dit dossier is dat het gebouw er volgend jaar nog steeds niet staat. Sonny: ‘Ik heb liever dat we ons dan over andere thema’s buigen.’
Deze maand op ThePostOnline: vijf gesprekken met nieuwe raadsleden over hun idealen. Volgend jaar zoekt Chris Aalberts ze opnieuw op om te horen wat ze met hun idealen hebben gedaan.
