Museum MORE in Gorssel wijdt binnenkort een expositie aan de beeldhouwer Johan Polet (1894-1971), wiens loopbaan een enorme deuk opliep door zijn onkritische houding in de Tweede Wereldoorlog. Het is zijn eerste solo-expositie ooit, waarop ook nog eens een beeld te zien is dat in 1952 wegens de geschiedenis van de kunstenaar werd opgeborgen en vergeten.
Hoewel zijn werk nog volop in de openbare ruimte te vinden is, zoals zijn Domela Nieuwenhuis-monument (1931) in Amsterdam, lijkt zijn naam toch wat in de vergetelheid geraakt. Niettemin is hij in de kunsthistorie minstens zo belangrijk als zijn collega’s en tijdgenoten John Rädecker en Hildo Krop.
Zijn opstelling in de oorlog bezorgde hem na de bevrijding enige tijd een werkverbod. Hij werd de rest van zijn leven vaak met de nek aangekeken. Hij is echter van grote invloed op met name de expressionistische beeldhouwkunst geweest. “Hij ging altijd net een stapje verder, hij was baanbrekend”, aldus artistiek directeur Ype Koopmans van MORE. Zijn werk was geliefd en gevraagd. Ook nu brengt zijn werk, ook het latere meer klassieke, weer fikse prijzen op, aldus Koopmans.
MORE gaat vijftig beelden van hem tonen, uit verschillende musea en van particulieren. Daaronder is De Scheppende Wil, een beeld van een man, dat uit een buitendepot van het Rotterdamse museum Boijmans Van Beuningen is opgediept.
“Amsterdam had hem er in 1935 opdracht voor gegeven, als geschenk voor Rotterdam, voor het nieuwe gebouw voor Boijmans. Het werd steeds groter en duurder en Amsterdam ging telkens weer akkoord, wat wel iets zegt over Polets faam en status.” Uiteindelijk was het door alle toestanden pas in 1952 klaar en werd het nooit geëxposeerd. “Dat was te pijnlijk.” De keuze voor Polet was ook nog eens door Boijmans-directeur Dirk Hannema ingestoken, die zich eveneens naar de bezetter had geplooid, en deed in de ogen van sommigen waarschijnlijk opeens nogal ‘Germaans’ aan.
Boijmans opent half oktober een expositie over zichzelf in de oorlog, waarbij Hannema natuurlijk veel aandacht krijgt, maar niettemin is dit beeld aan Gorssel toegezegd.
De houding van Polet in de oorlog was tweeslachtig, blijkt uit de woorden van Koopmans. Na de oorlog werd hij door getuigen een ‘politiek onbenul’ en een ‘opportunist’ genoemd. “Hij was geen verrader. De weduwe van de communistische schrijver Theun de Vries vertelde dat Polet diens linkse pamfletten voor hem had verborgen.” Ook zijn Joodse bovenburen zouden niet van hem te vrezen hebben gehad.
Johan Polet, beeldhouwer is te zien van 23 september tot 7 januari.
Anp
