Frankrijk is het schoolvoorbeeld van een land dat door de secularisatie haar macht op het wereldtoneel is kwijtgeraakt. De VS daarentegen, waar de christelijke ethiek in de grondwet verankerd is, is de grootste wereldmacht ooit geworden en is in zekere zin de belangrijkste filantropische instelling ter wereld. Ik heb dit laatste zelf ervaren toen ik in Congo werkzaam was. Tijdens de rebellie kreeg de bevolking op grote schaal voedselhulp en medische zorg dank zij de Amerikanen. Het goddeloze Sovjetblok stuurde slechts wapens en stookte de mensen tegen elkaar op. Ook in deze tijd zijn honderden miljoenen doodarme mensen afhankelijk van Amerikaanse hulp.
In de islamitische wereld zien we eveneens een strijd tussen de islam en de secularisatie. Als Erdogan in zijn opzet slaagt en voldoende weerstand kan bieden tegen de duivelse krachten van de globalisatie, zal het prachtige land Turkije met zijn dynamische bevolking het begin inluiden van een nieuw Ottomaans Rijk, waar de islamitische ethiek de grondslag van vormt. Een ander voorbeeld is Israël dat zich als joodse staat heeft uitgeroepen. Het judaïsme bood en biedt dit land het bindend fundament om als klein land formidabele prestaties te leveren op wetenschappelijk, technologisch, economisch en cultureel gebied.
De secularisatie ontneemt een land ’het gemeenschappelijk verhaal’ dat volgens Yuval Noah Harari de mensen met elkaar verbindt en solidariteit mogelijk maakt. Eendracht maakt macht: dit basisprincipe van elke menswaardige samenleving wordt door de secularisatie kapot gemaakt. Dat gebeurt in alle maatschappelijke geledingen. Ik heb gestudeerd aan een katholieke universiteit en aan een universiteit die vrijzinnig en rechtuit antiklerikaal was. In deze laatste heb ik voor het eerst mensen ontmoet die anderen bewust kwaad willen doen. Ik heb gewerkt aan de Vrije Universiteit Amsterdam, toen het nog een echt protestants bolwerk was en later in Havanna aan de Waal, waar de katholieke identiteit ondertussen was verpatst. Werken aan de VU was een verademing en ik heb er levenslange, trouwe vrienden aan overgehouden. Op mijn latere werkplek woedde een meedogenloze strijd om elke kruimel.
Op grotere schaal worden we nu in Europa geteisterd door een Europese Unie die het vertikte God in de grondwet te noemen en er nadien niet in geslaagd is een grondwet, die voor elk land of unie fundamenteel is, te doen goedkeuren. Daardoor mist de EU het gemeenschappelijk verhaal en is gedoemd tot een marginale rol op het wereldtoneel. Wat overblijft is een beleid dat louter op economische belangen is gebaseerd en onderworpen is aan het nihilisme van de globalisatie. Nihilisme omdat zingeving ontbreekt.
Het gaat er niet om zomaar ’een gemeenschappelijk verhaal’ te doen goedkeuren. Volgens Harari maakt het niet zoveel uit welk verhaal het is. Dit laatste is aanvechtbaar. Als we kijken naar de wereldgeschiedenis van de afgelopen duizend jaar, dan was Europa tussen het jaar 1000 en 1968 een overwegend christelijk continent. Meer dan 90 procent van de bevolking noemde zich christen. In deze periode werd het toppunt van beschaving bereikt op gebied van cultuur en wetenschap. Toen in de 19de eeuw globaliserende krachten onder invloed van het grootkapitaal steeds meer macht kregen, ging het fout. Dit bereikte haar dieptepunt in twee wereldoorlogen en het goddeloze nationaal-socialisme. Het nationaal-socialisme wilde ook het jodendom uitroeien en daarmee de bakermat van onze beschaving.
De conclusie hieruit is dat om Europa haar kracht terug te geven, de bijbelse ethiek ons opnieuw moet inspireren. Politiek wordt dan geen strijd tussen tegenstanders, maar een gemeenschappelijk project om vrede en welzijn te brengen. Economie is dan geen competitiestrijd meer, maar een gezamenlijk project om armoede en miserie uit de wereld te helpen. Opvoeding en onderwijs zijn dan niet meer louter bedoeld om aan de consumptiemaatschappij maximaal deel te kunnen nemen, maar het eerste en voornaamste doel is dat het kind een goed mens wordt.
Hoe kunnen we de bijbelse of joodse en christelijke ethiek terug haar plaats geven als fundament van Europa? Eerst en vooral moet een strijd gevoerd worden tegen ondermijnende krachten. Ik geef hiervan enkele voorbeelden, bij wijze van illustratie. Daar is ten eerste de hetze tegen de Katholieke Kerk. Slechts een fractie van de priesters heeft zich bezondigd aan pedofilie, terwijl nu het beeld is ontstaan van een verdorven en hypocriete instelling. Daar is ten tweede de #meToo beweging die alle mannen verdacht maakt, terwijl slechts een miniem percentage van de mannen vrouwen op een ongewenste manier intimideert. Dan is er de anti-Israëllobby die een moderne en verdoken vorm van antisemitisme is, terwijl dit land het hele Midden-Oosten tot bloei zou kunnen brengen en een voorbeeld kan zijn voor kleine Europese landen.
Om tegen deze en andere ondermijnende krachten weerwerk te geven, moeten we de strijd aangaan tegen de secularisatie op alle maatschappelijke terreinen. Dit is een strijd tussen God en de Satan, die door de mensen beslecht moet worden. De Satan heeft al meerdere overwinningen behaald. Ik geef hieronder een paar voorbeelden van.
Het goddelijk gebod om niet te scheiden, wordt nu op grote schaal met de voeten getreden. De kinderen zijn daar de dupe van, krijgen het slechte voorbeeld en vaak wordt een van de partners tot diep in haar ziel gekwetst. Terwijl precies het christendom heeft begrepen wat de ware liefde is: onvoorwaardelijk en onbaatzuchtig. Bij deze liefde kan per definitie nooit een argument gevonden worden om de ander te laten vallen. Een tweede gebod is uw vader en moeder te eren. We zien echter dat veel bejaarden simpelweg aan hun lot worden overgelaten en in eenzaamheid verkommeren, Op grote schaal moeten zij hun toevlucht nemen tot euthanasie. Als laatste voorbeeld wil ik geven het gebod tegen laster en kwaadsprekerij. De sociale media staan er helaas vol van, op een schaal die tot nog toe ongekend was. Lees de reacties in de fora, en u zult begrijpen wat ik bedoel.
Hoe kunnen we de strijd tegen de secularisatie winnen? Normaliter worden mensen pas gemobiliseerd als de dreigingen escaleren. Dit zou bijvoorbeeld het geval zijn als bij de massa het inzicht doordringt dat de globalisatie het voortbestaan van menselijk leven op de planeet Aarde op het spel zet. Maar moeten we het zover laten komen? We hebben stoottroepen nodig, verzetsstrijders die de aanval openen op alle krachten die de joods-christelijke ethiek ondermijnen. Een hoopvol teken is dat de boeken van Harari miljoenen mensen aanspreken. We zijn gevoelig voor een gemeenschappelijk verhaal. Wat ons verhaal hier in Europa is, is voor iedereen duidelijk. Onze ethiek lag aan de basis van onze prachtige verwezenlijkingen en maakte Europa tot een voorbeeld voor de gehele wereld. Vijftig jaar na mei 1968 hebben we een nieuwe opstand nodig: een terugkeer naar de bron, tegen het nihilisme van mei 1968 in. Voor al wie gelooft in ons Europees gemeenschappelijk verhaal: kies, als eerste stap naar deze revolutie, bij elke verkiezing consequent voor die politici die publiekelijk uitkomen voor hun christelijke overtuiging en er ook naar leven. Dan wordt Europa great again.
