Iedereen heeft ideeën over politiek, maar hoe maak je die ideeën waar? Hoe gaat dat in de praktijk? Is het makkelijk iets te veranderen? Waar loop je dan tegenaan? In een serie gesprekken onderzoekt Chris Aalberts hoe nieuwgekozen raadsleden hun ideeën waar proberen te maken. In deze aflevering: de kersverse fractievoorzitter van de PvdA in Harderwijk, Wilco Bos. Ook hier waren de verkiezingen voor de PvdA geen succes: de fractie halveerde tot twee zetels. Wilco relativeert het verlies: in de praktijk had de PvdA al jaren drie zetels, nadat een fractielid zich in 2014 afgesplitste. In de praktijk is de fractie dus slechts met één zetel gekrompen.
Wat kan de PvdA in een plaats als Harderwijk uitrichten? De PvdA stond bij de Harderwijkse coalitievorming achteraan: hier vormden de vier grootste partijen een coalitie die 21 van de 29 zetels heeft: CDA, ChristenUnie, VVD en het lokale ‘Harderwijk Anders’. Voor de PvdA is er veel te winnen, denkt Wilco, want het coalitieakkoord is niet helemaal dichtgetimmerd. Er is veel ruimte voor oppositiepartijen om voorstellen te doen. Moties worden op inhoud beoordeeld: ‘Dat is wel iets om te koesteren want dat is in veel gemeenten niet zo.’
Volgens Wilco bestaan hier in Harderwijk ook nauwelijks heftige thema’s die stevige politieke meningsverschillen opleveren. Hier is de politieke cultuur zo constructief dat de ChristenUnie akkoord gaat met de komst van koopzondagen. Sinds kort mogen de supermarkten elke zondag open zijn en de binnenstad de helft van het jaar. Hoe kan zoiets? De koopzondag is toch het meest christelijke lokale thema? De ChristenUnie kan toch ook weigeren aan zoiets mee te werken? Hier in Harderwijk zingen christelijke partijen elke verkiezing een toontje lager, lijkt het.
Jarenlang konden christelijke partijen de koopzondag tegenhouden, vertelt Wilco, maar dat is voorbij. Het CDA is niet meer principieel tegen. De PvdA diende de vorige periode een motie in voor een experiment met twee koopzondagen in december. Tot hun eigen verbazing haalde die motie een meerderheid. De ChristenUnie kon de koopzondag simpelweg niet meer tegenhouden. Als de ChristenUnie dit toch probeert, staat de partij buiten de coalitie, denkt Wilco. Een opmerkelijk staaltje coalitiedenken.
Volgens Wilco is men het in Harderwijk sowieso voor 80 procent over alles eens, want iedereen wil een mooie stad. Er is pas een woonvisie aangenomen en ‘die had er voor 90% ook zo uitgezien als de PvdA in het college had gezeten’. Wat is Wilco’s ideaal dan? ‘Dat Harderwijk een stad is waar iedereen het fijn heeft. De meeste mensen zijn best tevreden in Harderwijk. Dit is gewoon een mooie en leuke stad om te wonen. Er zijn natuurlijk altijd dingen die beter kunnen. Als je daar elke keer maar een stapje in kan nemen, bereik je best wat.’
Dat lijkt een weinig onderscheidend ideaal in een gemeente waar iedereen het meestal eens is. Wilco: ‘Wij vinden het belangrijk dat het in de wijk echt leefbaar is. Dat betekent dat je je voorzieningen dichtbij houdt. Dat je niet voor een pinautomaat naar de andere kant van de stad moet, of voor een huisarts of voor een apotheek. Dat het groen in de wijk op orde is, dat je geen verloederde stukken groen hebt. Geen onkruid van twee meter hoog.’ Ook hier zijn de meeste mensen het wel over eens. De marges zijn in Harderwijk klein.
Wilco: ‘We hebben in 2016 een motie ingediend om het groenonderhoud te verbeteren en daar anderhalve ton per jaar extra voor uit te trekken. Harderwijk heeft al een paar jaar een miljoenenoverschot. In 2016 was bijna elke partij tegen. Een jaar later is die motie unaniem aangenomen en is het budget ook echt omhoog gegaan. Heel technisch gaat het groenonderhoud van niveau C naar niveau B. Dat gaat over hoe vaak het groen onderhouden wordt en hoe hoog het onkruid mag staan.’
Het meest uniek aan de PvdA is het minimabeleid. Er staat niets in het Harderwijkse coalitieakkoord over armoedebestrijding. Daar wil de PvdA dan ook aandacht voor. Hier wonen 300 tot 400 kinderen in gezinnen die leven onder de armoedegrens. ‘Ik ga me kapot schamen als dat over vier jaar nog steeds zo is en we daar niets aan hebben gedaan,’ zegt Wilco vol overtuiging. Hij wil bijvoorbeeld ondersteuning voor mensen die niet bij de voedselbank terecht kunnen maar wel geld tekort komen.
Volgens Wilco is de bijstand te laag. ‘In Ermelo krijgen alle gezinnen onder een bepaald inkomen een extraatje. Dat hebben we in Harderwijk geprobeerd in te voeren, maar dat heeft het niet gehaald.’ Sommige partijen willen bijstandsgerechtigden heel goed controleren. ‘Als mensen bewust de gemeente tillen, dan begrijp ik dat er ingegrepen wordt.’ Nu worden de regels volgens Wilco echter te strikt gehanteerd. Dan worden mensen die te laat een melding doorgeven gekort, terwijl ze al op het bestaansminimum zaten: ‘Je trapt die mensen de schulden in.’
In Nijmegen is er een proef met de regelvrije bijstand die ervoor zorgt dat men niet in de vicieuze cirkel van controle blijft hangen. Dat lijkt moeilijk te vervatten in concrete voorschriften voor ambtenaren. Wilco wil vooral geen zwart-wit voorschrift. Ambtenaren moeten mee mogen denken met hun cliënten. Ze moeten volgens hem kijken naar ‘de geest van de regels’. Ambtenaren moeten niet door hun leidinggevende op hun vingers worden getikt omdat ze met hun cliënten hebben meegedacht. Wilco wil dat naar mensen wordt gekeken en niet naar regeltjes.
Ik concludeer uit ons gesprek dat de PvdA in Harderwijk geheel conform alle vooroordelen vooral meer geld wil uitgeven. Wilco vindt dat onzin: de beste ministers van financiën waren van de PvdA en die lieten de schatkist prima achter. Het imago van de PvdA strookt volgens hem niet met de werkelijkheid. In Harderwijk kan best meer geld uitgegeven worden want er is structureel geld over: 2,5 miljoen per jaar. Er kan dus best meer geld naar de groenvoorziening en het sociaal domein.
Als ik nou volgend jaar terugkom, zeg ik, wat wil je dan bereikt hebben? De mogelijkheden om hier echt iets te veranderen lijken minimaal. Wilco denkt dat dat gesprek in grote lijnen hetzelfde zal zijn want dit zijn allemaal kwesties van de lange adem. ‘Maar we gaan er komend jaar alles aan doen om het minimabeleid een veel prominentere plek te geven op de agenda te geven.’
Deze maand op ThePostOnline: vijf gesprekken met nieuwe raadsleden over hun idealen. Volgend jaar zoekt Chris Aalberts ze opnieuw op om te horen wat ze met hun idealen hebben gedaan. Eerder in deze serie: Sonny Spek uit Katwijk.
