Advocaat Bénédicte Ficq kon zich de moeite besparen rechter Jan Wolter Wabeke te wraken. Het dreigen ermee volstond om Wabeke zich te laten terugtrekken in de zaak tegen de tabaksfabrikanten. Beter gezegd de zaak waarin wordt beslist of het Openbaar Ministerie de tabaksfabrikanten moet vervolgen. Want het OM zelf zag er eerder geen brood in. Wabeke had in een privégesprek gezegd dat wat hem betreft roken de verantwoordelijkheid van de rokers is. Zijn mening als privépersoon. Vooringenomen vond Ficq, dus hij was ongeschikt om een zaak te beoordelen die juist daarover gaat. Bénédicte Ficq en haar medestanders vinden dat alleen de tabaksfabrikanten verantwoordelijk zijn voor het roken. En alle gevolgen van dien. Zij hebben de rokers verslaafd gemaakt en wie verslaafd is, heeft geen keus. Geen enkele. Ficq bevrijdt de rokers van de last van de verantwoordelijkheid voor het leven dat ze leiden.
Elke dag opnieuw, zonder een dag over te slaan, bij de sigarettenbalie een pakje sigaretten kopen met achterlating van een euro of acht. Twintig keer per dag (of misschien ‘maar’ tien, of misschien wel veertig, of honderd) een sigaret uit het pakje halen, de aansteker pakken en de rest van het eindeloos herhaalde ritueel afwerken. In die logica zijn rokers ten prooi aan krachten die ze onmogelijk de baas kunnen. Een opvatting die de juridische praktijk volledig op zijn kop zou kunnen zetten. Sowieso ‘gefundenes fressen’ voor de advocatuur. Een wondermiddel om je cliënt die zichzelf – maar nog beter een ander – iets aandoet, er goeddeels mee te laten wegkomen.
Neem de man (meestal is het een man) die zijn geliefde vermoordt omdat ze het met een ander aanlegt, of juist die rivaal in de hoop dat de geliefde eieren voor haar geld kist. Dat is de crime passionel waar een man in andere tijden in sommige landen (Frankrijk) inderdaad met een lichte straf mee weg kon komen. Onbeheersbare gevoelens, onweerstaanbare aandrang, daar is toch geen kruid tegen gewassen!? Ook verkrachters zouden er enorm mee geholpen zijn als rechters begrip hadden voor de heftigheid van hun innerlijke woelingen (lust, wraak, haat, woede, minderwaardigheid). De oncontroleerbaarheid ervan. De storm die ze als een stuurloos schip op de rotsen werpt. Die hen tot het grootste slachtoffer maakt.
Jan Slagter, voorzitter van Omroep Max en al meer dan een halve eeuw in de houdgreep van de sigaret, zei laatst in een radioprogramma dat hij het met Ficq eens is. Dat hij er niets aan kan doen. Omdat hij verslaafd is. Maar toch is deze kettingroker na meer dan een halve eeuw verslaving eindelijk van zins serieus te proberen het zonder nicotine te doen. Net als zovelen voor hem hebben gedaan, en in de meeste gevallen (na de onvermijdelijke reeks mislukte pogingen) met succes. 1 Oktober is voor Jan de grote dag, onder de vlag van Stoptober. Zo zeker dat een roker niets over zijn eigen rookgedrag te zeggen heeft, is hij dus niet. Net zomin als Bénédicte Ficq waarschijnlijk.
Als er een magische toverstaf zou bestaan om al dat gerook morgen de wereld uit te helpen, zou niemand daar tegen kunnen zijn. En dan zo alsof het nooit bestaan had. Dus compleet met het hele verslavingscircus, alle dodelijke en chronische ziekten. Want als we moeten wachten tot zijn verslaving een roker eindelijk mijlenver genoeg de strot uitkomt. Het aardige is dat zo’n magische ingreep niemand tekort zou doen, ook rokers niet die denken dat ze het voor hun plezier doen. Wie zin heeft in een sigaret, is verslaafd. Wie niet verslaafd is, heeft nooit zin in een sigaret. Dus laten we hopen dat dat die zaak tegen de fabrikanten er komt. En dat Ficq ook die wint. Een magische toverstaf is het niet, maar het zo’n uitkomst kan niet zonder gevolgen blijven. Woensdag staat de eerste zitting gepland. Met een nieuwe frisse rechter.
