Ongeveer 147 miljoen Brazilianen kunnen zondag de nieuwe president kiezen en peilingen wijzen op een grote overwinning van de rechtse populist en ex-militair Jair Bolsonaro. Zijn tegenspeler van de linkse PT (Arbeiderspartij), Fernando Haddad (55), moest het in recente peilingen met de steun van 43 procent van de ondervraagden doen. De rest steunde de 63-jarige Bolsonaro die door een moordaanslag in september zwaargewond raakte. Hij voerde slechts op de achtergrond campagne.
Volgens sommige waarnemers is dat een van de redenen dat de populariteit van hem zo stormachtig is toegenomen. Hij kan namelijk nog kiezers afschrikken, omdat hij geen duidelijk plan ontvouwt, grove verwensingen rondslingert en gewelddadig ingrijpen en militair bestuur aanprijst. In de eerst ronde van de presidentsverkiezingen behaalde hij al met 46 procent verreweg de meeste stemmen, vooral dankzij zijn tirades tegen criminelen.
Zijn verbijsterde tegenstanders beklemtonen dat hij de militaire dictatuur (1964-1985) terug wil en bovendien homo’s, indianen, zwarte Brazilianen en vrouwen haat. In de aanloop naar zondag is hij opgevoerd als een gevaar voor de hele planeet, omdat zijn regering het einde van het Amazonewoud zou betekenen.
De meeste Brazilianen zijn wars van Bolsonaro’s gebral, maar denken dat hij het enige alternatief is voor corrupte en falende politici. Haddads PT heeft het land van 2003 tot 2016 geregeerd, Sinds de olieprijzen circa vijf jaar terug kelderden, is de sociale vooruitgang die onder PT-president Lula da Silva werd geboekt, ingestort. Tientallen miljoenen die uit de armoe werden getrokken, zijn terug bij af. Ze wijten dat vooral aan de PT.
Bolsonaro’s boodschap dat keihard moet worden ingegrepen en militair bewind zo slecht niet is, beangstigt weinig kiezers. De Braziliaanse dictatuur was met circa vierhonderd vermoorde of verdwenen politieke tegenstanders over 21 jaar tijd niet de bloedigste in de regio.
De kiezers zijn wel bang voor het criminele bloedvergieten dat dit jaar alleen al aan 34.000 mensen het leven heeft gekost (tot 1 september). Dat is bijna 100.000 sinds begin 2017. In Brazilië woont 8 procent van de wereldbevolking, maar er wordt circa een derde van alle geregistreerde moorden in de wereld gepleegd.
Het land zoekt een uitweg uit de impasse van stijgende staatsschuld, economische neergang, dure en falende overheidsdiensten en de criminaliteit. Het moet blijken of Bolsonaro en zijn economische leermeester, de liberaal Paulo Guedes, die kunnen vinden.
Anp
