De voorzitter stelt voor agendapunt ‘5D’ eerst te behandelen. Er zijn insprekers. We zijn bij een commissievergadering met de naam ‘voldoende water’ van Hoogheemraadschap van Rijnland, het waterschap in de omgeving van Haarlem en Leiden. Agendapunt 5D gaat over meerdere zogeheten peilbesluiten: beslissingen over de hoogte van het water in sloten en andere wateren en daarmee het peil van het grondwater. Het waterschap neemt daar voor iedere polder om de zoveel tijd een beslissing over. Het is hier een van de belangrijkste politieke thema’s.
Er zijn hier in Rijnland nogal wat polders en dus ook nogal wat peilbesluiten. Vandaag wordt vergaderd over de peilbesluiten van de Drooggemaakte Geer- en Kleine Blankaardpolder, de Drooggemaakte Grote Polder, de Zoetermeerse Meerpolder, Bentwijk Polder de Noordplas, Polder Reeuwwijk en Sluipwijk, Polder Merenwijk en de Slaaghpolder. Op de agenda is drie kwartier voor deze peilbesluiten ingeruimd. Het gaat om honderden pagina’s ambtelijke stukken. Het blijken eigenlijk hamerstukken, maar dan moeten er geen insprekers op de stoep staan.
Twee boeren willen echter praten over het peilbesluit van Bentwijk. Peilbesluiten blijken alleen te volgen voor kenners. De insprekers spreken precies hetzelfde jargon als de bestuurders. Zij begrijpen elkaar onderling dus prima. De discussie is zo gedetailleerd en technisch dat het onwaarschijnlijk lijkt dat niet-betrokkenen ook maar één seconde met peilbesluiten bezig willen zijn. Alleen direct betrokkenen zullen de moeite nemen zich in deze materie te verdiepen.
Agrariër Hendrik-Jan Spruijt uit Waddinxveen wil inspreken over het ontwerp-peilbesluit. Hij heeft een zienswijze ingediend en heeft daar een reactie van het Hoogheemraadschap op gehad. Die kwam wel zo laat dat hij zich voor vandaag nauwelijks meer kon voorbereiden. Er wordt een peilverhoging voorgesteld: het grondwater komt hoger te staan en Spruijts gebied wordt dus natter. Hij meldt dat het nu al niet goed gaat met de afwatering. Opmerkingen over drainagesystemen en de waterbergingscapaciteit volgen. Spruijt heeft regelmatig waterschade.
Als één boer eenmaal gealarmeerd is, volgen er meer. Robert Vreugdenhil is akkerbouwer en werd geïnformeerd door Spruijt. Dit is nog steeds de commissie ‘voldoende water’ maar eigenlijk zoekt hij de commissie ‘water genoeg’, grapt hij. We horen dat er eens in de veertig jaar droogte is, toevallig dit jaar, en eens in de vier jaar nattigheid. Ook bij Vreugdenhill gaat het peil omhoog: veertien centimeter. Dit zal volgens hem leiden tot meer watervogels die schade gaan veroorzaken aan zijn gewassen. Zijn drainage wordt bovendien waardeloos.
De PvdA meldt dat er altijd weerstand is tegen peilbesluiten, maar toch ontstaat er twijfel: ‘ik ging ervan uit dat het voorstel goed doordacht was’, klinkt het. Water Natuurlijk – een soort satellietpartij van GroenLinks en D66 – denkt dat het waterpeil niet steeds verlaagd kan worden. Wel vraagt de partij zich af hoe het in dit geval met de inspraak is gegaan. Bij goede inspraak zijn er immers achteraf geen klachten. Ook het CDA begint te twijfelen.
Het commissielid namens de natuurterreinen denkt dat ze tegen het peilbesluit gaat stemmen. Dat is een grote stap in de wereld van waterschappen, waar men bij voorkeur eensgezind besluiten neemt. Zo behalen de insprekers hier direct een concreet resultaat: alle vandaag besproken peilbesluiten zijn hamerstukken, behalve dat over Bentwijk. Daar moet eerst nogmaals over gesproken worden. Nu de boeren boos zijn, vertrouwen de commissieleden het niet meer.
Deze vergadering illustreert hoe weinig politiek debat er is over peilbesluiten. Het waterpeil gaat omhoog of omlaag, maar er is bij geen enkel peilbesluit echte discussie, tenzij er boze akkerbouwers op de stoep staan. Zo zien we hoe het waterschap bij een van haar belangrijkste politieke thema’s eerder vaart op de inspraak van burgers, dan op de visie of standpunten van politieke partijen. Zolang er niet door direct betrokkenen wordt geklaagd, worden peilbesluiten voornamelijk voor kennisgeving aangenomen. Onbewust dringt de vraag zich op waarom aparte besturen hierover beslissen en waarom dit niet gewoon aan ambtenaren kan worden overgelaten.
Chris Aalberts doet tot aan de verkiezingen van maart verslag van de politiek van de waterschappen. Onder de titel #Waterlanders onderzoekt hij wat er bij deze verkiezingen te kiezen valt. Lees hier de hele serie.
